Gömük kalmış yirmi yaş dişlerinin cerrahi çekimi hala günümüzde oral cerrahlar tarafından gerek hastane ortamında gerekse muayenehane pratiğinde en fazla uygulanan süreçlerden birisidir. 20. yüzyılın başlarında antibiyotikler şimdi keşfedilmemişken operasyonun yan tesirleri uzun uzadıya araştırılmış ve yalnızca hastaya çok büyük bir kasvet yaratacak durumda ise çekimleri planlanmıştır. 20 yüzyılın ikinci yarısından sonra diş hekimliğinde antibiyotik kullanımı yaygınlaşmaya başladıktan sonra korkulan bir operasyon olmaktan çıkmış sorun yaratan yahut ileride sorun yaratabilecek yirmi yaş dişlerinin çekimi kolaylaşmıştır.
Gömük yirmi yaş dişlerinin çekim kararını almak bazen tabip için zorlayıcı olabilmektedir. Geçtiğimiz 30 yıl içerisinde yapılmış araştırmaları baz alacak olursak Amerikan ekolü ve İngiliz ekolü olarak bu mevzuyu iki başlık altında özetleyebiliriz. Amerikan ekolünde gömük yirmi yaş dişleri gömüklük derecelerine ve sorun yaratıp yaratmayacaklarına bakılmaksızın profilaktik (koruyucu) emelle çekilir. Bu görüş şu açılardan mantıklıdır; Gömük bir yirmi yaş dişinin hastaya kahır yaratması durumunda çekim süreci hem daha da zorlaşacak, hem de çekim sürecine kadar olan müddette ve sonrasında ki ilaç kullanımı artacaktır. Fazla ilaç kullanımının hastanın fiziki durumuna olan tesirlerinin çok tartışıldığı günümüzde bu durum ehemmiyet arz etmektedir. Operasyon sonrası düzgünleşme devrinin uzayacağı açıktır ki bu da iş gücü kaybı ile hakikat orantılıdır. Gelişmiş olan ülkelerin sıhhat siyasetleri hastalığın oluşmadan önlenmesine yönelik işlemektedir. İngiliz ekolünde ise belirti vermeyen gömük yirmi yaş dişleri sorun yaratana kadar ağızda bırakılır.
Bu bilgiler ışığında gömük yirmi yaş dişlerinin hangi vakitte çekilmesi gerektiğini kısaca özetlemek istersek; bu karar ağız diş çene cerrahisi uzmanı ve hastanın birlikte tartışıp verecekleri bir karardır. Şayet yirmi yaş dişleri ergenlik periyodunun başlarında dizideki yerlerini almamışlarsa ya gömük kalmışlardır ya da hiç oluşmamışlardır. Dişlerin gömük kalma nedenleri çok çeşitlilik göstermekle birlikte en fazla akla yatan ve sıklıkla karşılaşılan sebep, evrim geçiren ve yumuşak diyete alışan insanoğlunun çene yapısının küçülmesidir. Teşhis alınacak kolay bir panoramik grafi ile konulur. Ağız içi muayenede o bölgede oluşan enfeksiyon, şişlik ve ağrı kıymetlendirilir. Panoramik grafilerde ise gömük dişin konumu, önündeki dişle olan bağı ve etrafında rastgele bir patoloji olup olmadığı incelenir. Bu bilgiler ışığında, hastada antibiyotik kullanımını gerektiren şişlik ve enfeksiyon varlığında, ağrı kesici kullanımını gerektiren künt kulağa, yüze ve boğaza yayılan ağrılı durumlarda gömük dişin alınma vakti gelmiştir. Şayet röntgende dişin etrafında rastgele bir kistik lezyon ya da kemik erimesi saptanırsa, diş rahatsızlık vermiyor olsa dahi durumun kötüleşmesine müsaade verilmeden alınmalıdır.
Dişlerin sıkışıklığından ötürü oluşan bozukluklarda ortodontik tedavi öncesinde, sırasında yahut sonrasında gömük dişlerin alınması gerekebilir. Bu karar hastanın ortodontisti ve çene cerrahının ortaklaşa alacakları bir karardır.
Oluşacak enfeksiyonun hastanın hayatını tehdit edebileceği nakil hastalarında, açık kalp ameliyatı geçirecek yahut geçirmiş olan hastalarda, yüksek kan şekeri olup ilaçlar ile ayarlanamayan diyabet hastalarında gömük dişler hastanın doktoru ile görüşülerek çekilebilirler.
Gebelik düşünen bayan hastalarda gebelik periyotlarında yapılacak ağız içi teşebbüslerin hudutlu olması dolayısı ile gömük olan yirmi yaş dişlerin gebelikten evvel çekilmesi uygun olur. Unutulmamalıdır ki gebelik periyodundaki hormon değişiklikleri ağız içinde mevcut olup eza yaratmayan bir çok patolojiyi alevlendirebilir.
İlerleyen yaşlarda ortaya çıkabilecek sistemik durumlar gömük diş ameliyatının yapılmasını zorlaştırabilirler. 35 yaşın üzerindeki hastalarda yara ve kemik güzelleşmesinin gecikebileceği ve düzgünleşme potansiyelinin azalabileceği göz önünde bulundurulursa bu sürecin 35 yaşından evvel yapılması uygun olur.
Gömük yirmi yaş cerrahisi lokal anestezi altında klinik ortamında uygulanan bir cerrahidir. Operasyonun zorluğunu belirleyecek birçok etken bulunur. Dişin gömüklük derecesi, kullanılan teknik, cerrahi ekipmanın kalitesi ve en kıymetlisi süreci yapan tabibin deneyimi operasyon mühletini belirlediği üzere bu etkenler operasyon sonrasında oluşacak durumlar üzerinde de direkt tesirlidir. Operasyon sırasında hakikat bir anestezi uygulandığı takdirde hasta ağrı duymaz yalnızca bir baskı hisseder. Diş yerinden alındıktan sonra dikişlerle yara yeri kapatılır. Vaktin kısıtlı olduğu yahut hastanın randevulara sık gelmek istemediği durumlarda hem alt hem de üst gömük yirmi yaş dişleri birebir anda alınabilir. Bu randevu sayısını azaltabileceği üzere operasyon sonrasında verilecek ilaçların daha az kullanılmalarını sağlar. Alt ve üst diş birebir anda güzelleşeceği için toplam düzgünleşme periyodu yarıya iner.
Operasyon sonrası reçete edilen ilaçlar nizamlı olarak kullanıldığında ve doktorun operasyon sonrası periyottaki tekliflerine uyulduğu takdirde güzelleşme meselesiz gerçekleşir. Operasyon sonrası 48. saatte azamî olan ödem, 5 gün içinde olağana döner. Dikişler ise 1 hafta sonra alınır. Dikişlerin alınması ile daha da hızlanan yumuşak doku uygunlaşması 15 günde, diş çekim soketinin kemikle dolması 3. ayda tamamlanır.
Ciddi sistemik sorunu olan hastalarda (kontrol edilemeyen diyabet, kalp rahatsızlıkları, kanser tedavisi, kanama ve pıhtılaşma bozuklukları, bisfosfonat ilaç kullanımı) dikkat edilmesi gerekir. Süreç hastanın tabibi ile görüşülerek belirlenecek tedavi protokolü ile yapılır ya da durumun çözülmesi sonrasına ertelenir. Hamilelik durumunda ise 2. üç aylık periyotta süreç yapılır yahut doğumdan sonrasına bırakılır. Ağız içinde yirmi yaş bölgesinde tümöral bir oluşumdan şüpheleniliyor ise çekim yapılmaz.
Ciddi gömüklük derecelerinde yada alt çene sonu ile dişin yakın ilgide olduğu durumlarda daha ileri görüntüleme tetkikleri yardımı ile sorunun derecesi ve sonrasında oluşabilecek sorunlar belirlenir fayda-zarar münasebeti kıymetlendirilir, hasta doktor işbirliği çerçevesinde dişin çekimine karar verilir.
