Oyun, oyunu oynayan kişi için eğlenceli ve keyif verici olan, içsel bir motivasyonla gerçekleştirilen, dışsal bir amaç içermeyen, oyuna katılan bireylerin etkin iştiraki ile zaten ve istekli biçimde ortaya konulan etkinliklerdir. Oyun çocukların bilişsel, fizikî, toplumsal ve duygusal gelişimlerine katkılarından ötürü çocuk gelişiminde değerli bir yere sahiptir. Lifter ve Bloom (1998), oyunun çocuk için iki fonksiyonu olduğunu öne sürmüştür.
Bunlardan birincisi lisana misal biçimde, çocukların zihinlerinde ne olduğuna ait sembolleri somutlaştırması ve ortaya koyması için kullanabileceği yollardan biri olmasıdır. Dolayısı ile oyun çocuğun kendini tabir biçimlerinden biridir. İkincisi, oyunun çocuklar için kendi aksiyonlarının sonuçlarını yorumlayarak ve daha evvelki bilgilerini gözden geçirerek etraflarındaki objeleri, olayları ve alakaları öğrenmelerinde bir araç olması, dolayısı ile yorumlama fonksiyonu olmasıdır. Tüm bunlarla birlikte oyun tıpkı vakitte çocukların etraflarındaki dünyaya ait ne bildiklerini gösterme yollarından biridir. Oyun gelişimi, sembolik anlamanın yanı sıra objelerin nasıl çalıştığını ve aksiyonların sonuçları nasıl etkilediğini anlamada, bireylerin belli durumlarda nasıl davrandıklarını ve şahıslar ortası ilgileri manaya süreçlerinde kıymetlidir.
Bebek ve ebeveyn doğumdan itibaren karşılıklı oynamaya başlarlar. Bebekler, 6 haftalık olduklarında oyun başlatma davranışı gösterebilirler. Toplumsal oyunlara adapte olma marifetleri ortalama 13. haftada gelişir ve bebekler bu periyotta oyuna başlamaya hazır olduklarının sinyallerini verirler. Çocuğun bilişsel gelişimine bağlı olarak, oyun gelişimi de evrelere ayrılmaktadır. Piaget (1951), çocuklarda oyunun bilişsel gelişim ile bağlı olduğunu öne sürmüş ve oyun gelişimini 1) alıştırma oyunları, 2) sembolik oyun ve 3) kurallı oyunlar olmak üzere üç gelişimsel basamak içinde ele almıştır. Piaget’e nazaran alıştırma oyunları, çocuklarda erken periyotlarda gelişen objeleri keşfetmeye yönelik, vurma atma üzere davranışlarla ortaya konulan duyu-motor oyunlar olarak ele alınabilir. Piaget’e nazaran alıştırma oyunlarından sonra gelişen sembolik oyun ise, çocuğun etrafındaki objeler için zihninde temsiller oluşturmaya başlamasıyla yani bilişsel olarak sembolik düşünmenin gelişmesi ile ortaya çıkan bir oyun çeşididir. Sembolik oyun objeleri diğer bir objenin yerine kullanma, objeye yeni özellikler ekleme (bebeği hasta etmek vb.) ve oyunda var olmayan bir şey için varmış üzere yapma olmak üzere üç biçimde ortaya konulabilmektedir. Üçüncü gelişimsel oyun basamağı olan kurallı oyunlar ise, evvelce belirlenmiş kurallar çerçevesinde oynanan futbol ve saklambaç üzere oyunlardır.
OSB olan çocuklar, toplumsal ve bilişsel gelişimlerinde ve lisan yeterliliklerindeki ferdî farklılıklarla alakalı olarak, oyun gelişimlerinde de birbirlerinden farklı özellikler göstermektedirler. Stone ve öbürleri (1990), OSB olan, zihin engelli, işitme engelli, lisan bozukluğu olan ve olağan gelişim gösteren çocukların oyun ve taklit davranışlarını karşılaştıran çalışmalarında, OSB olan çocukların tüm kümelerden daha az oranda oyuncaklarla etkileşime girdiklerini bulmuşlardır. OSB olan çocukların, oyuncakları hedefine uygun kullanma, fonksiyonel oyun aksiyonlarında bulunma davranışlarında da öbür kümelerden daha düşük performans gösterdiklerini bulmuşlardır. Araştırmacılar, taklit ve fonksiyonel oyun davranışlarının OSB olan çocukları başka kümelerden ayırt ettiğini belirlemişler ve oyun becerilerindeki ve taklit gelişimindeki sınırlılıkların OSB’ye mahsus davranışlar olduğunu öne sürmüşlerdir. OSB olan çocuklar, olağan gelişen akranlarına nazaran sıra dışı oyun tercihlerinde bulunabilmekte yahut oyunda kullanılan objenin bariz bir özelliği ile çok ilgilenebilmektedirler. Doğal olarak OSB olan çocukların oyun davranışları çeşitliliği, esnekliği ve yaratıcılığı zayıf oyun hareketlerinden oluşmaktadır.
OSB olan çocuklarda obje kullanma davranışları üzerine yapılan bir çalışma ile Rowland ve Schweigert (2009), 2-5 yaş ortası OSB olan çocukların objenin toplumsal kullanımı, sembolik kullanımı, ulaşılamayan bir objeyi elde etme davranışları ve objenin fonksiyonuna uygun kullanımı davranışlarında olağan gelişen akranlarından daha düşük performans gösterdiklerini, bilhassa objenin sembolik kullanımı ile toplumsal kullanımı davranışlarında düşük puanlar aldıklarını bulmuşlardır. Bunun yanı sıra OSB olan çocukların objeleri kullanırken olağan gelişen çocuklara oranla daha fazla tekrarlayıcı davranış sergilemektedirler. OSB olan çocukların, ömürlerinin birinci yıllarında olağan gelişen çocuklardan daha çok objeleri ağzına alma davranışları gösterdikleri geriye dönük görüntü tahlillerin incelenmesi ile ortaya konulmuştur. Geriye dönük görüntü kayıtların tahlili ile yapılan diğer bir çalışmada Baranek ve öbürleri (2005), OSB olan çocukların 9-12 ay ortasındaki obje ile oyunlarını olağan gelişen ve gelişimsel geriliği olan çocuklarla karşılaştırmışlardır. Bu araştırmada OSB olan çocuklarla başka kümelerin obje ile ilgilenme oranları ortasında manalı bir farklılık olmadığı bulunmuştur. Daha da kıymetlisi keşfedici oyun oranları ortasında da manalı bir farklılık olmadığı bulunmuştur. Araştırma sonuçlarına nazaran, 9-12 ay ortasında yalnızca olağan gelişen çocuklarda obje ile fonksiyonel oyun oynama davranışı ortaya çıkmış, öbür iki kümede fonksiyonel oyun davranışları gözlenememiştir. Çocukların etraflarındaki objelerle etkileşimleri, onların toplumsal dünyayı anlamalarını ve istenilen sonuca ulaşmak için objeleri nasıl kullanacakları hakkındaki bilgilerini yansıtır. Obje ile etkileşim davranışları yalnızca objenin fizikî olarak manipülasyonunu içermez, birebir vakitte obje ile etkileşime giren bireyin objelerin nasıl kullanıldığı, istenilen objeye ulaşmak için hangi yolları kullanacağını, objeler ortasında alaka ve birey ve obje ortasındaki alakaya dair bilgilerini de gösterir. Obje bağları, olağan gelişen çocuklarda en çok obje ile oyun davranışları ile ortaya çıkar ve çocuğun bilişsel ve toplumsal gelişimine kıymetli katkılarda bulunur.
OSB olan çocuklarda, obje kullanımlarının yanı sıra oyun gelişiminde erken yaşlardan başlayarak sonluluklar görülmektedir. OSB olan çocuklarda 18-24. aylar ortasında sembolik marifetlerde ya da temsili düşünme yeterliliklerinde sonluluklar görülmektedir. OSB olan çocukların irtibat davranışlarını inceleyen çalışmalarında Charman ve öbürleri (1997), 20 aylık OSB olan çocukların olağan gelişen çocuklara oranla daha hudutlu oranda -mış üzere oyun sergilediklerini, fonksiyonel oyun davranışlarında ise üç küme ortasında manalı bir farklılık olmadığını bulmuşlardır. Araştırmacılar bu çalışmanın sonucunda, oyunda görülen bozuklukların yalnızca sembolik oyun davranışları ile alakalı olduğunu öne sürmüşlerdir. Çalışmada OSB olan çocukların, model olunan ve ipucu verilen durumlarda bile bir objeyi öteki bir obje yerine sembolik kullanmada sonluluklar gösterdiklerini bulmuşlardır. Wetherby ve öbürleri (2007) ise, 18-24. ay ortasında gelişimsel geriliği olan ve OSB olan çocukların her ikisinde de olağan gelişen çocuklarla karşılaştırdıklarında sembolik hünerlerinde ve temsili obje kullanma yeterliliklerinde manalı olarak düşük performans gösterdiklerini bulmuşlardır. OSB olan çocukların, sembolik oyun hünerlerinde yaşadıkları sonluluklar yapılan birçok çalışma ile ortaya konulmuştur. Libby ve başkaları (1998), OSB olan çocukların spontan olarak oyuna katılma davranışlarını sözel gelişim seviyesine nazaran eşleştirilmiş Down sendromlu ve olağan gelişim gösteren çocuklarla karşılaştırarak inceledikleri araştırma sonucunda, OSB olan çocukların başka iki kümeye oranla sembolik oyun oynamada sonluluklar yaşadıklarını, bilhassa sembolik oyun aksiyonu sayıları göz önüne alındığında bu farklılığın daha açık görüldüğünü bulmuşlardır. Fonksiyonel oyun davranışları ortasında ise manalı bir farklılık olmadığı, bununla birlikte öbür kümelere nazaran daha fazla duyu motor oyun sergiledikleri görülmüştür. Williams ve öbürleri (2001), OSB olan çocukların akranları ile tıpkı oranda fonksiyonel oyun sergilemelerine karşın oyunun niteliğine ait önemli farklılıklar olduğunu öne sürmüştür. Araştırmalarında OSB olan çocuklarda oyunun, bilhassa oyun şemalarının çeşitliliği, detaylı olması ve birbirini tamamlayıcı olması bakımından hudutlu olduğunu bulmuşlardır. OSB olan çocuklarda, sözel lisan performansı ve oyun düzeyine nazaran eşleştirildikleri gelişimsel geriliği olan çocuklara nazaran sembolik oyun davranışlarında, kendilerinin oyunda mana yarattıklarının farkında olmama, oyuna daha az eğlenceli -mış üzere şemalar katma, sembolik manalar yaratmama, ve genel olarak yaratıcı ve eğlenceli oyun kurma niteliklerinde sonluluklar bulunmaktadır.
Sonuç olarak alan yazın incelendiğinde, OSB olan çocukların oyun hünerlerinde küçük yaşlardan itibaren sonluluk yaşadıkları, bilhassa sembolik oyun hünerlerinde olağan gelişim gösteren ve gelişimsel geriliği olan çocuklardan daha düşük performans gösterdikleri görülmektedir. Sembolik oyun maharetlerinin lisan gelişimi ile bağlantılı olması nedeniyle OSB olan çocuklarda sembolik oyun hünerlerinde yaşanan sınırlılıkların lisan gelişiminde kıymetli bir rolü olabileceği düşünülmektedir.
