Acil servislerde sıklıkla karşılaştığımız açık yaralara birinci müdahalede temel unsurlar son yüzyılda besbelli olarak değişmemiştir ancak yara kapatılmasında kullanılan materyaller ilerleyen teknolojik gelişmeler ile değişime uğramıştır. Bilhassa topikal anestezik hususlar, doku yapıştırıcıları ve hızlı eriyen dikiş malzemeleri hasta konforunu ve yara uygunlaşması sonuçlarını güzel tarafta değiştirmiştir.
Açık cilt yarasına müdahalede temel emeller yara yeri enfeksiyonunun önlenmesi, kanamanın durdurulması ve skar oluşumunun en düzgün kozmetik sonuç doğurması için yara kapatılmasının ihtimamla yapılmasıdır.
Yara iyileşmesi
Cilt katmanlarından epidermis ve dermis en üst iki katman olup cilt tamirinde temel olarak bu iki katman temel kapanmayı sağlamaktadır lakin derin kesilerde bir alt katman olan subkütan tabakanın üst katman öncesinde birleştirilmesi üstteki katmandaki gerilmeyi azaltarak daha yeterli bir kozmetik sonuç alınmasını sağlar. Subkütan katman temel olarak yağ dokudan oluşur, hudut lifleri, kan damarları ve kıl köklerini içerir. Kas katmanının üzerinde olan kesilerde kas kılıfı olan fasya katmanının da ziyan görmesi mümkündür ve bu tabakanın ve hatta kas kesisi var ise kas tamiratının başlangıç evresinde yapılması gereklidir.
Yara güzelleşmesi birinci yaralanmayı takiben başlar, bunun yanı sıra yara dudakları tam olarak birleştirilip dikiş materyali ile kapatıldıktan sonra 48 saat içerisinde en üst katman olan epiderm oluşur. Yaralanmadan 4 gün sonra yeni kan damarları oluşumu en süratli düzeyine ulaşır. Yara yerinin gerilmelere güçlü hale gelmesi için kollojen oluşumu gereklidir ve bu süreç 48 saat içerisinde başlar, birinci haftada en süratli düzeydedir ve yine şekillenmesi 12 aya kadar sürmektedir.
Sistemik hastalıklar yahut etnik köken yara uygunlaşmasını etkileyebilir. Böbrek yetmezliği, diyabet, beslenme durumu, obezite, kemoterapötik hususlar, kortikosteroidler ve antikoagülan yahut anti-platelet ilaçlar ayrıyeten kollajen doku hastalıkları yara güzelleşmesini etkileyebilmektedir. Ayrıyeten sıcaklık, dokunun kanlanmasının azalması, doku travması ve enfeksiyon yara güzelleşme sürecini etkilemektedir.
Yara güzelleşmesinde öbür değerli belirleyici yaralanma düzeneği ve yabancı cisim varlığıdır. Ciltte düz bir cisim ile oluşan düz bir keside güzelleşme çok düzgün bir formda olacaktır ancak ezilme, parçalanma ve doku kaybının oluştuğu yaralanma tiplerinde yara güzelleşmesi sonrasında kalacak iz ölçüsü hasarın boyutuna nazaran değişiklik göstermektedir.
Yara güzelleşmesinde yara kaynaklı olarak yabancı cisim varlığı, çok kirli yara, gecikmiş müracaat (yüz ve baş derisinde 24 saatten uzun, öteki bölgelerde 18 saatten uzun), beraberinde oluşan kıymetli doku yahut yapı hasarı durumunda enfeksiyon riski yüksek olduğundan kapatılmayıp ikincil güzelleşmeye bırakılması daha uygun olabilmektedir.
İnsan ve hayvan ısırığı üzere travmalar yahut enfeksiyon riski taşıyan travmalarda gecikmiş kapatılma da kullanılan bir formüldür. Yaranın durumuna nazaran yara yeri yakın olarak takip edilir, gerekli antibiyotik tedavisi verilir ve uygun vakitte kapatılması yapılabilir.
