- KÖK VE KANAL TEDAVİSİ
Endodonti, bilhassa kök kanalı tedavilerinin gerçekleştirildiği ana bilim koludur.
Endodontik tedavi denince ekseriyetle akla kanal tedavisi gelir. Diş tedavisi süreçleri ortasında da en korkulan tedavi çoklukla kanal tedavisidir. Günümüzde kanal tedavisi canlı dişlerde tek seansta, canlılığını yitirmiş dişlerde de çoklukla iki seansta yapılmaktadır.
- Dişin Anatomisi
Dişin ağızda görünen kısmına kuron, ağızda görünmeyen ve kemik içinde kalan kısmına da kök adı verilir. Dişimiz birkaç katmandan oluşur. Kuron kısmının en dışındaki kısım, yani ağzımızda görülen kısım, mine ismini alır. Mine bedenimizdeki en sert dokulardan birisidir. Dişimizin diş eti altında kalan ve kemik ile çevrelenen kök kısmının üzerini sement katmanı örter. Mine ve sement katmanlarının altında da dentin katmanı vardır. Dentinin özelliği ise dişin en büyük katmanı olması ve mine katmanının bilakis hudut uçlarını barındırmasıdır. Bu özelliği ile ağrı sisteminde rol oynar.
Dentin katmanının altında dişin pulpası vardır. Bu kısımda dişin damar ve hudutları bulunur. Pulpa dişin sürmesi ve gelişmesi sırasında değerli bir rol oynar. Ayrıyeten diş sürdükten sonra da ağrı sistemi ile dişimizin karşılaştığı meseleleri bize iletir.
- Pulpa nasıl iltihaplanır?
Her insanın ağız boşluğunda bakteriler vardır. İstenmeyen koşullar oluşmadıkça ziyan vermezler. Bakteriler aldığımız birçok besin ile birleşerek ağzımızda asitlerin oluşmasını sağlarlar. Bu oluşan asitleri ağzımızdan uzaklaştıramazsak bu unsurlar mineye ziyan verir ve mine katmanında çürük oluşmasına neden olurlar. Diş minesinde oluşan çürükler tedavi edilmezlerse mine katmanının altındaki dentin katmanına geçerler. Dentin katmanı ağrı yoluyla bizi uyarmasına rağmen oluşan çürük tekrar tedavi edilmezse mikroorganizmalar pulpaya hakikat hareketlenirler. Bu sırada pulpa kendini korumak için çeşitli yolları devreye sokar. Bu yollardan biri de ağrı yoluyla bizi uyarmaktır. Fakat tekrar dişimizi tedavi ettirmezsek bir süre sonra mikroorganizmalar pulpa içindeki damar ve sonları harap ederek iltihabın oluşmasını sağlarlar.
Pulpada iltihabın oluşmasının bir öteki yolu da travmalardır. Dişe gelen bir darbe, kök ucundan dişin köküne giren damar ve sonların kopmasına, böylelikle dişin canlılığını yitirmesine neden olabilirler. Bu duruma harhangi bir yolla mikroorganizmaların eklenmesi pulpanın iltihabına neden olur.
Pulpanın enfekte olmasının bir öteki yolu da diş etrafında uzun periyodik periodontal (diş eti ve çevresi) hastalığın bulunmasıdır.
- Bir dişin enfekte olduğu nasıl anlaşılır?
Dişte soğuk ve sıcak yiyecek ve içeceklere karşı oluşan ağrı ve hassasiyetlerde, yemek yeme sırasında oluşan ağrılarda iltihaptan ve bir iltihap başlangıcından kelam edilebilir. Tekrar dişlerde meydana gelen çok renk değişimleri de iltihap belirtisi olarak algılanabilir. Bunların dışında çürüğün pulpaya kadar ulaştığı lakin tedavi edilmeyen dişlerde, enfeksiyon kök ucundan çene kemiğine çıkar ve yüzde küçük yahut büyük şişlere neden olabilir. Bu durumda enfeksiyonla çabada, diş tabibin yaptığı süreçlerin yanı sıra antibiyotik kullanımı da uygundur. Genel kanı, yüzde şiş oluşturan dişin şiş indikten sonra çekilmesi gerektiğidir. Meğer bu çok eskide kalmış bir fikirdir. Bu çeşit büyük enfeksiyonlara neden olan dişler bile kanal tedavisi yapılarak ağızda tutulabilir ve bu diş de tıpkı sağlıklı anındaki diş üzere size yıllarca hizmet edebilir.
Kanal tedavisi aşamaları
- Radyografi alınarak sıkıntılı dişin tespit edilmesi.
Diş canlı ise lokal anestezi yapılarak diş ve etraf dokulardaki hassaslığın yok edilmesi.
Dişin mine ve dentin katmanlarındaki çürüklerin temizlenerek pulpaya ulaşılacak boşluğun oluşturulması.
- Dişe rubber dam takılarak izole edilmesi.
Elektronik aletler kullanılarak çalışma uzunluğunun saptanması ve radyografi ile teyit edilmesi.
Döner alet sistemleri kullanılarak kök kanalı içindeki enfekte dentin katmanlarının, mikroorganizmaların yok edilmesi ve uzaklaştırılması.
- Kök kanallarında döner alet sistemleri kullanılırken çeşitli kök kanalı dezenfektanları ile mikroorganizmaların yok edilmesi.
Döner alet sistemleri kullanılarak kök kanalı içindeki enfekte dentin katmanlarının, mikroorganizmaların yok edilmesi ve uzaklaştırılması.
Kanal tedavisine başlarken diş canlı değil ise kök kanalı içine konulacak bir kanal antiseptiği ile belli bir mühlet beklenmesi ve sonraki buluşmada kök kanlarının doldurulması.
Kök kanalı tedavisinden sonra, dişin etraf dokularla alakası kesilerek enfeksiyonun bir daha oluşmaması ve dişin etraf dokularında meydana gelmiş bir hasar varsa onun onarılması amaçlanır.
Kanal tedavisini takiben, bilhassa de canlı dişlerin tedavisinin akabinde, dişte birkaç gün katlanabilir bir ağrı yahut dişin üzerine basıldığında ağrı oluşabilir. Bu kanal tedavisi sonrası oluşan olağan bir ağrıdır. Kanal tedavisi yapılan dişin biraz korunmasıyla kısa müddette ortadan kalkar. Bugün için hakikat tedavi yolu uygulanan kanal tedavilerde muvaffakiyet oranı %90’a varmaktadır.