(Temporomandibular eklem) çenenin açılıp kapanmasını sağlayan eklemdir ve kulağın çabucak önünde yer alır. Alt çene kemiğinin kafatasında yer alan temporal kemikteki boşluğa yerleşmesi ile meydana gelir. Bu iki yapının direkt temasını ortada bulunan kıkırdak yapıdaki artiküler disk pürüzler.
ÇENE EKLEMİ RAHATSIZLIKLARI
Genellikle ortada bu diskin yer değiştirmesi ya da ziyan görmesiyle eklem bölgesinde ahengin bozulması sonucunda meydana gelir. Bu rahatsızlık toplumun büyük kısmında, bilhassa de bayanlarda gözlenir.
Çene eklemi rahatsızlıklarının
GENEL BELİRTİLERİ:
-
Ağız açma ve çiğneme esnasında ağrı
-
Ağız açıp kapatırken eklem bölgesinden gelen eklem sesleri (klik sesi, tıklama gibi)
-
Çenede yorgunluk hissi (özellikle sabahları uyanıldığında ve/veya bir şeyler çiğnerken)
-
Sık sık yaşanan baş ağrısı
-
Ağzın kısıtlı açılması yahut kilitlenme (ağzı açamama) ve ağız tam açılırken çenede kayma (deviasyon, defleksiyon)
-
Çene eklemi bölgesi kaynaklı olarak kulaklarda çınlama, uğultu sesleri ile tıkanma ve dolgunluk hissi (hasta tarafından kulak ağrısı ile karıştırılabilir)
-
Çenenin sağ ve sol tarafında dişlerin eşit kapanmaması ve kapanışta değişme hissi
-
Rahatsızlığın etraf kaslarla ilgili tesirleri sonucu yüzde asimetrik manzara ve baş-boyun kas ağrıları
Bu rahatsızlığın NEDENİ multifaktöriyeldir (birden çok):
-
Bunlardan en yaygın gözlenen diş sıkma ve gıcırdatma (bruksizm) alışkanlığıdır. Bu alışkanlık diş ve etraf dokularda olduğu üzere çene eklemine de dokuların dayanabileceğinden daha fazla kuvvet iletilmesine neden olur. Bu yıkıcı kuvvetler de eklem bölgesinde bilhassa eklem diskinde yer değiştirme ve dejenerasyonlara (yapısında bozulmalar) yol açar.
-
Çene ve çene eklemine gelen travmalar (trafik kazaları, çeneye direkt alınan darbeler, vs)
-
Dişlerde dengeli kapanmaya mani durumlar: diş eksiklikleri, ahengi düzgün olmayan dişlerin/restorasyonların varlığı, ortodontik bozukluklar (dişlerde ileri düzeyde çapraşıklıklar) ve tek taraflı yeme alışkanlıkları
-
Oklüzal parafonksiyonlar (tırnak yemek, kalem ısırmak, yanlış postürde durmak, gibi)
-
Çene ekleminde dejenerasyona neden olan eklem rahatsızlıkları
TEŞHİS
genellikle hususun uzmanı bir tabip tarafından detaylı muayene ile konulur. Tabip muayene esnasında; çiğneme kaslarını, çene eklemini, dişlerin yüzeylerini ve kapanışını, lisan ve yanaklarda gözlenen izleri, çenenin açılması esnasında eklem hareketlerini ve tam açma esnasında çenede kayma (deviasyon/defleksiyon) olup olmadığını denetim eder. Birtakım olaylarda ek görüntüleme formüllerine (MR, tomografi gibi) gerek duyulur.
Rahatsızlığın TEDAVİSİ çoklukla multidisipliner olarak gerçekleştirilir. Tedavi seçenekleri hastaların rahatsızlıkları konusunda eğitimi ve müdafaa programı eğitimleri, ağız içi apareylerin (oklüzal splintler) kullanımı, fizik tedavi (egzersiz ve manipülasyon), ilaç tedavisi, gerilim varlığında ruhsal dayanak tedavileri ve gerekli durumlarda cerrahi tedaviler olarak sıralanabilir.
Eklem bölgesindeki yüklerin azaltılması ve dengelenmesinde değerli yer tutan AĞIZİÇİ APAREYLER (oklüzal splintler) bu rahatsızlığın tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Tedavi süreci en az 6 ay olmak üzere splintlerin nizamlı denetimleri ve yüzey düzenlemeleri ile gerçekleşir. Dişsel eksiklik ve çapraşıklıkların varlığında tedavi sonucunda bu sorunlar de giderilerek (ortodontik yahut protetik düzenlemeler) şikâyetlerin tekrarlamasının önüne geçilir.
