Sıklıkla gece olmakla birlikte farkında olmadan gündüz de bireylerin dişlerini denetimsizce sıkmaları sonucunda ortaya önemli sıhhat sorunları çıkıyor. Ağır iş temposu, gerilim, dinlenmesiz kent hayatı ve kısıtlı vücut hareketlerine bağlı olarak yetişkin bireylerde epey sıklıkla karşılaşılan bir durum olmakla birlikte şayet uykudan uyandığınızda ağzınızı birinci açtığınızda zorlanıyorsanız ya da uyanır uyanmaz yanak kaslarınızda gerginlik hissi ve kulak çınlamasının eşlik ettiği kulak ağrınız varsa uykunuzda dişlerinizi sıkıyorsunuzdur ve bu durumda derhal tedaviye başlanılması gerektiğine işarettir.
Çoğunlukla bruksizm (diş sıkma) şikayeti olan bireylerde gün içerisinde boyun ağrıları ve başta tansiyon tipi ağrılarla seyreden tablolar ortaya çıkmaktadır. Bunun farkına varabilmeniz için dişhekimi denetiminden geçmenizde yarar vardır. Bilhassa çene ekleminde kalıcı hasarlar oluşmadan tedbir alınabilirse hayat kalitenizin artması ismine bir adım atmış olursunuz. Temporomandibuler eklem (Çene eklemi) sorunları çene işlevlerini olumsuz etkileyen ve hastaların ömür kalitesini azaltan rahatsızlıklardır. Alt çenenizi baş esasına bağlayan çene eklemindeki rahatsızlıklar çiğneme kaslarını etkileyerek işlevsel bozukluğa yol açar.
Çene eklemi hastalığınız var mı?
* Dişlerinizi sıkma ya da gıcırdatma yapıyor musunuz?
* Sabahları uyandığınızda çenelerinizde yorgunluk, ağrı, kas katılığı hissediyor musunuz?
* Sık baş, sırt ve boyun ağrılarınız var mı?
* Ağrı dişlerinizi sıktığınızda artıyor mu?
* Çenenizi açma sırasında tıkırtı sesleri geliyor mu? Ağzınızı açamadığınız bir kilitlenme durumu yaşadınız mı?
* Ağız açmada, çiğnemede, esneme sırasında ağrı oluyor mu?
* Yemekleri ön dişlerinizde kesme yaparken zorlanıyor musunuz?
Üstteki sorulara yanıtınız “Evet” ise bir çene eklemi rahatsızlığınızın olması olasıdır.
Eklem Rahatsızlıkları Birbirleriyle İlişkili 2 Ana Başlıkta İncelenir:
1. Kasla İlgili Rahatsızlıklar: Bu rahatsızlıklar duygusal gerilimle ilgilidir. Beyinden gelen istemsiz ikazlar sonucu çiğneme kasları çok ölçüde kasılır. Bu çok kasılmalar, hem kaslarda yorgunluk hem de dokularda ezilmelere sebep olur. Bu rahatsızlıklarda ağrı yaygındır. Kaynağın olduğu tarafta yüze yaygın ağrı vardır.
2. Eklem İçi Rahatsızlıklar: Artritler, artrozlar, dişlerin kapanışındaki mikrotravmalar, kasların çok kasılması üzere nedenlerle eklemi oluşturan sert ve yumuşak dokularda düzensizlik oluşur. Bu rahatsızlıklarda ağrı noktasal kulak önündedir.
Eklem Rahatsızlıklarında Tedavi Süreci
Çene eklemi tedavileri ekseriyetle uzun süren tedavilerdir. Ayrıntılı bir klinik muayene sonrasında gerekirse çene eklemi MR’ı ve radyografik kıymetlendirme yapılarak eklem hastalığının tanısı konur. Genel olarak tedaviye ilaç tedavisi, ağız içi apareyler( gece plağı) yapılarak başlanır. Akut ağrı ve kilitlenme varlığında eklem içi yıkama (artrosentez) ve eklem manüplasyonları gerekebilmektedir. Hekiminizin önereceği tavsiyelere uymanız, gerekli idmanları tam olarak yapmanız tedavi sürecinizi hızlandıracaktır. Hastada süregelen gerilim ve tasanın çözülmesi tedavide değerli yer meblağ. Bu maksatla profesyonel yardım ve psikiatrik dayanak tedavileri de gündeme gelebilmektedir.
Gece Plağı (Stabilizasyon Apareyi)
Gece plağı olarak bilinen stabilizasyon apareyleri, geceleri uykuda diş sıkma ve/veya gıcırdatma şikayeti olan hastalarda dişlerin kapanışının düzenlenmesi ve ekleme olan fazla yüklenmenin engellenmesi gayesiyle uygulanan hareketli apareylerdir. Hastadan alınan üst çene ölçüsü sonrasında şeffaf ve sert plastikten yapılan plak klinikte kapanış düzenlemeleri ve ayarlamaları yapılarak hastaya teslim edilir. Bilhassa artrosentez ve/veya artroskopi öncesinde ve sonrasında kullanımı da tabip tarafından önerilebilir.
Artrosentez İşlemi
Çene eklemi iç düzensizliği tanısı konan hastalarda eklem boşluğunun yıkanmasını amaçlayan artrosentez süreci minimal girişimsel bir dental ofis sürecidir. Süreç lokal anestezi ile uygulanır. Kulak önü bölgesinden eklem boşluğuna girilen kateterler vasıtasıyla serum fizyolojikle yıkama süreci yapılır. Daha sonra eklem boşluğuna kayganlığı ve güzelleşmeyi sağlayan sodyum hyaluronat solüsyonunun enjeksiyonunu takiben süreç sonlandırılır. Süreç sonrasında derlenen hasta meskenine gönderilir. Artrosentez süreci çene kilitlenmelerine yol açan ağrılı eklem içi düzensizliklerinde hayli tesirli bir yoldur.
Çene Ekleminde Kasların Çok Kasılmasına Bağlı Olarak Diş Sıkma ve Botoks Uygulamaları ile Tedavisi
Geceleri istem dışı dişlerinizi sıkıyor, gıcırdatıyor, buna bağlı dişlerde aşınma sorunu yaşıyor, soğuğa karşı hassasiyet ile karşılaşıyor ve ilerleyen süreçte dişlerinizi kaybetme riski mi taşıyorsunuz?
Gıcırdatma sonucunda şakak ve yanak bölgesinde kasların çok çalışmasından ötürü kas ve baş ağrısı yaşıyor, çene ekleminde çıtırtı ve kenetleme ile karşılaşıyorsanız, tıbbın birçok alanında kullanılan ”botoks” ile bu dertler ortadan kalkıyor.
Diş gıcırdatmasının bir vakit sonra diş kayıplarına gidebilen sıhhat sıkıntılarına yol açabilmektedir. ”Botoks” enjeksiyonu ile kastaki gerilimin ve çok çiğneme kuvvetinin ortadan kaldırılarak ilgili kasta rahatlama sağlanmaktadır. Uygulama ile kasa rastgele bir ziyan verilmediğine, çiğnemeyle ilgili hiçbir sorun yaşanmadığına dikkat çekmek gerekir.
Halk ortasında diş gıcırdatma olarak bilinen ”Bruksizm” çoklukla uyku esnasında oluşan güçlü çene hareketlerinin neden olduğu çeneleri sıkma, dişleri gıcırdatma olarak tanımlanmaktadır. Diş gıcırdatma alışkanlığı ruhsal kökenli bir sorun olmakla birlikte, günlük gerilimler ve denetim altına alınamayan başka hisler da uykuda meydana gelen diş gıcırdatmaya neden olmaktadır. Tedavinin ihmal edilmesi halinde dişlerde ve çene eklemlerinde birtakım meseleler ortaya çıkabilmekle birlikte dişlerin birbirleri ile sürtünmesi sonucunda da diş yüzeylerinde aşınmalara, bu durum da bilhassa ön dişlerde kısalmalara neden olmaktadır.
Uzun müddetli diş sıkma sonucunda dişlerde çatlak ve kırıkların oluşabildiği ve soğuğa karşı hassasiyet gelişebildiği görülmüştür. Ani diş sızlamaları başlar. Yıllar süren gıcırdatma sonucu dişler kemik takviyesini kaybederek sallanmaya başlar. Bilhassa şakak ve yanak bölgesindeki kasların çok çalışması bu bölgelerde kas ağrısına ve bu da vakitle baş ağrısına sebep olur. Çene eklemine çok yüklenme nedeni ile eklemde ağrı, çıtırtı ve kenetlenme olabilmektedir.
“ÇİĞNEME KASINA BOTOKS İLE RAHATLAMA SAĞLANIYOR”
Tedavi ile dişlerde çene ekleminde oluşabilecek kalıcı ziyanların önlenmesi ve ağrının ortadan kaldırılmasının amaçlanmakla birlikte, diş doktoru tarafından uyku sırasında dişlerin birbirleri ile temasını engellemek ve eklem boşluğu yaratarak eklem dokularının dinlenmesini sağlamak emeliyle alt ve üst çene dişlerinin ortasına ”gece koruyucuları” yerleştirilebiliyor. Fakat gece koruyucuları tek başına kâfi olmayabiliyor.
Birçok alanda kullanılan ”botoks” diş gıcırdatmasında da yeni tedavi metotları ortasında yer alıyor.
Çok yüksek dozlarda kullanılmadığı sürece bedene bir ziyanı olmayan besin toksini olarak tanımlanan botoks, kas dokusuna ya da diğer bir dokuya ziyan vermiyor. Yalnızca kasın kasılması için gereken sinyalin kasa ulaşmasını önlüyor. Kasların kasılmasına mani oluyor.
Yeni geliştirilen bir uygulamayla çiğneme kasına botoks uygulanarak diş gıcırdatmasından kurtulmak mümkün oluyor. Yanak alt kısmında bulunan çiğneme kasına (masseter kası) makul noktalardan yapılan botoks enjeksiyonu, kastaki gerilimi ve çok çiğneme kuvvetini ortadan kaldırıyor. Böylelikle kasta rahatlama sağlanıyor ve geceleri diş gıcırdatma, diş sıkma sorunu ortadan yok oluyor.
“ÇİĞNEME İLE HİÇBİR SORUN YAŞANMIYOR”
Çok güçlü olan masseter kasına yapılan yanlışsız uygulamayla kasa rastgele bir ziyan verilmediği üzere, çiğnemeyle ilgili hiçbir sorun da yaşanmıyor. Hasta günlük hayatında bunun tesirlerini hissetmiyor. Yalnızca istenmeyen kasılmalar, denetim dışı sıkmalar ortadan kalkıyor.
Uygulama 5-10 dakika içinde yapılıyor. Birtakım bireylere birkaç hafta sonrasında ek enjeksiyon gerekebiliyor. Hastanın durumuna bağlı olarak, 6-9 ay sonrasında botoksun tesirinin geçmesine bağlı olarak sürecin tekrarlanması isteniyor.