ÇOCUKTA LİSAN GELİŞİMİ
Bebek doğduğu andan itibaren hatta anne karnındayken bile etrafı ile bağlantıya girmeye başlar. Anne-bebek etkileşimine bağlı olarak şimdi daha konuşma hareketi gerçekleşmeden bile anne bebeğin ağlaması, yüz tabiri, ses tonundan yola çıkarak bebeğin gereksinimlerinin ne olduğu ağlama, altını kirletme vs. bilgisine ulaşır.
Bebek etrafta maruz kaldığı lisanın (lisan) tesiriyle o lisana has sesleri, o lisanın ezgi ve vurgu özelliklerini edinmeye başlar.
Çocuğun sözcük üretiminden evvel gelişim olarak kelam öncesi devirden geçmektedir. Bu devirde çocuk
0-5 ay:
Seslere reaksiyon gösterir
Sesin kaynağına başını döndürür
Konuşurken yüzünüzü izler
Memnunluğunu ya da mutsuzluğunu söz eden seslet çıkartır
Onunla konuşulurken ses çıkarır.
Kelam öncesi devirden sesleme ve gığıldama-agulama, genişletme evresidir.
Gığıldama evresinde çocuk ünlü ünsüz sıralamasını andıran sesler çıkartır.
Ses oyunları yapar. İnce-kalın seslemeler ve lisana mahsus ses denemeleri yapar.
6-11:
Hayırı anlar
Hareket ya da jest ile irtibata geçer
Sesleri tekrar etmeye çalışır.
Tertipli ve çeşitlendirilmiş babıldama devridir.
Bebek ünsüz-ünlü ses sıralamalarını yapar.bababa-mamama üzere. Lakin bu ses sıralamalarının rastgele bir göndergesi olmadığı için bunları birinci manalı sözcükler değildir.
Çeşitlendirilmiş babıldama evresinde farklı ezgi, vurgu taşıyan uzun hece dizileri üretir.
12-17 ay:
Yaklaşık 2 dakika kitaba ya da oyuncağa bakar.
Jestlerle desteklenen kolay yönergeleri alır.
Obje, fotoğraf ve aile bireylerini gösterir.
Dengeli sesçil yapılarla belli sözcükleri anlatmaya çalışır. Birtakım sözlerin artık göndergesi olmaktadır.
2-3 sözcük kullanır.
Kolay sözcükleri tekrar etmeye çalışır.
18-23:
Kitap okunulmasını sever.
Jestler olmadan kolay yönergeleri alır.
Kolay Beden modüllerini gösterir.
Kolay hareketleri anlar ‘ye, uyku’.
Tabir edici lisanda sözcükleri çeşitlendirir.
En az 8-10 sözcük kullanır.
N,m,p üzere ünsüzleri üretir. Başka konuşma seslerini de kullanmaya başlamıştır.
Bilindik yiyecekleri ismiyle ister.
2-3 yaş:
24 aylıkken en az 50 sözcük bilir.
İçinde ve üstünde üzere uzamsal bilgileri bilir.
Büyük, keyifli üzere tanımlayıcı sıfatları bilir.
Anlaşılabilirlik artmıştır.
Kolay sorulara cevap verir.
3-4 yaş:
Yiyecekler, kıyafetler üzere objeleri kategorize eder.
Renkleri bili.
Bir çok konuşma sesini kullanır.
Objeleri tanımlar.
Onun etrafı ile ilgili fikirlerini ve hislerini tabir eder.
Açıktığın vakit ne yaparsın üzere sorulara karşılık verir.
Cümleleri tekrar eder.
4-5 yaş:
Arkasında, karşısında üzere uzamsal kavramları bilir.
Kompleks soruları anlar.
Konuşma anlaşılırdır ancak sıkıntı ve uzun sözcüklerde zorlanabilir.
Hareketlerin nasıl yapılacağını anlatır Ör: boyama
Sözcükleri tanımlar
Kategorik elemanları listeler.
Neden sorusuna karşılık verir.
5 yaş:
2000 den fazla sözcük bilir.
Vakit sıralamalarını bilir.
3 lü yönergeleri alır.
Karşılıklı konuşmaya katılır.
En az 8 sözcüklü cümleler kurabilir.
Birleşik ve kompleks sözcükler kurar.
Hayal kurarak öyküler yaratır.