Erken Dönem Bağlanma Stili ve Yetişkin Ruh Sağlığı Üzerinde Etkileri

Bağlanma stili, bireylerin diğerleriyle duygusal bağlar ve ilişkiler kurma şeklini ifade eder ve genellikle bakıcılarla yapılan erken deneyimlere dayanır. Bağlanma stillerinin türleri, bireylerin diğerleriyle ilişkilerine nasıl etki ettiğine bağlı olarak hem olumlu hem de olumsuz olabilir. Bağlanma stili kavramı, İngiliz psikolog John Bowlby ve Amerikalı-Kanadalı psikolog Mary Ainsworth’un 1950’ler ve 1960’larda bebeklerin ve çocukların bağlanma davranışları üzerine çığır açan araştırmalarını temel alır. Onlar öncü “Bağlanma Kuramı” adlı çalışmalarında güvenli, kaygılı-ambivalant ve kaçınan olmak üzere üç temel bağlanma stilini tanımladılar. Daha sonraki araştırmalar, bu kategorilere disorganize ve korkulu-kaçınan gibi ek bağlanma stillerini eklemiştir.

Bowlby, çocuklukta yaşanan erken deneyimlerin ileriki yaşamda gelişimi ve davranışları etkilemede önemli olduğu psikanalitik görüşünü ortaya koymuştur.

Erken dönem bağlanma stillerimiz, bebek/bakım veren ilişkisi aracılığıyla çocuklukta oluşturulur. Bunun yanı sıra, Bowlby, bağlanmanın evrimsel bir bileşeni olduğuna inanmaktadır; hayatta kalmaya yardımcı olur. Diğerlerine güçlü duygusal bağlar kurma eğilimi, insan doğasının temel bir bileşeni” olduğunu açıklamıştır.

Bağlanmanın dört ayırt edici özelliği olduğuna inanılmaktadır:

1. Yakınlık koruma: Bağlı olduğumuz insanlara yakın olma isteği.

2. Korku veya tehdit karşısında bağlanma figürüne dönme, rahatlık ve güvenlik arayışı.

3. Bağlanma figürünün yokluğunda ortaya çıkan kaygı.

Bowlby üç temel önerme yapmıştır. İlk olarak, çocuklar ana bakım vericilerinin her zaman uygun şekilde yanlarında olacağına güvenle büyütüldüklerinde, bu güvene sahip olmayanlara göre daha az korku deneyimleyeceklerini öne sürmüştür. Güvenlik gelişiminin hayati bir dönemde, bebeklik, çocukluk ve ergenlik yıllarında gerçekleştiğine inanmıştır. Bu dönemde oluşturulan beklentilerin, kişinin geri kalan yaşamında nispeten değişmeden kalma eğiliminde olduğunu ifade etmiştir.

Araştırmacılar güvenli bağlanmanın gelişiminde veya yokluğunda etkili olan bir dizi farklı faktör bulmuşlardır, özellikle çocuğun hayatının ilk yılında annenin bebeğinin ihtiyaçlarına duyarlılık göstermesi ayırtedicidir. 

Dengesiz veya ihmalci bir şekilde tepki veren anneler ise, genellikle daha az keşfeden, daha çok ağlayan ve daha kaygılı bebekler yetiştirme eğilimindedir. Bebeğin ihtiyaçlarını sürekli olarak reddeden veya görmezden gelen anneler ise çocukların teması kaçınmaya çalışmasına yol açar.

Güvenli bağlanma Özellikleri

Yetişkinlerde güvenli bir bağlanmaya sahip olanlar genellikle güvene dayalı, uzun vadeli ilişkilere sahip olma eğilimindedir. Güvenli bağlanan bireylerin diğer önemli özellikleri arasında yüksek özsaygı, yakın ilişkilerden keyif alma, sosyal destek arama ve duygularını diğer insanlarla paylaşabilme yeteneği yer alır. Bir akademik çalışmada, araştırmacılar güvenli bağlanma stiline sahip kadınların, güvensiz bağlanma stillerine sahip kadınlardan daha olumlu duygulara sahip olduklarını bulmuşlardır.

Kaygılı Bağlanma Özellikleri:

Kaygılı olarak bağlanan çocuklar genellikle yabancılara karşı son derece şüphecidir. Bu çocuklar, ebeveyn veya bakıcıdan ayrıldıklarında önemli ölçüde rahatsızlık gösterirler, ancak ebeveynin geri dönüşünden rahatlamış veya rahatlamış görünmezler. Bazı durumlarda, çocuk ebeveyni reddederek (rahatlamayı reddederek) pasif bir şekilde reddedebilir veya açıkça ebeveynle doğrudan saldırganlık gösterebilir.

Kaygılı güvensiz bağlanmanın düşük annelik mevcudiyeti ile bağlantılı olduğu gözlem araştırmaları tarafından tutarlı bir şekilde ilişkilendirildiği bir değerlendirme çalışmasında, çocuklar büyüdükçe öğretmenlerin onları yapışkan ve aşırı bağımlı olarak tanımladığı bulunmuştur.

• Çocuklar Yabancılardan çekinme eğilimindedir

• Ebeveynler ayrıldığında büyük üzüntü duyarlar

• Ebeveynler geri döndüğünde rahatlamış görünmezler

• Yetişkinler Diğer insanlara yakın olmaktan kaçınma eğilimindedirler

• Partnerlerinin onları sevmediğinden endişe duyarlar

• İş ortamında güvende hissetmezler, tedirgin ve kaçıngandırlar. Destek istemezler öz saygıları düşüktür. 

• İlişkiler sona erdiğinde çok üzülürler

Kaygılı bağlanma stiline sahip yetişkinler, diğer insanlara yakın olma konusunda genellikle tereddüt yaşarlar ve partnerlerinin duygularını karşılıksız bıraktığından endişe duyarlar. Bu, ilişkilerin soğuk ve uzak hissedildiği için sık sık ayrılıklara yol açar.

Bu bireyler ilişki sona erdikten sonra özellikle üzüntü yaşarlar. Cassidy ve Berlin, kaygılı bağlanan yetişkinlerin, güvenlik kaynağı olarak diğer çocuklara yapışma gibi başka bir patolojik desen tanımladılar. Oysa güven ihtiyacını karşılamak için yine bağlanma sorunu yaşayan bir çocuktan beklenti içine girmiş olabilirler. 

Kaçınan Bağlanma Özellikleri 

Kaçınan bağlanma stiline sahip çocuklar genellikle ebeveynlerden ve bakıcılardan kaçınma eğilimindedir. Bu kaçınma, özellikle bir süreliğine ayrılık yaşandıktan sonra özellikle belirgin hale gelir.

Bu çocuklar ebeveynin ilgisini reddetmeyebilir, ancak aynı şekilde ondan rahatlama veya temas aramazlar. Kaçınan bağlanma stiline sahip çocuklar, ebeveyn ile bir yabancı arasında tercih yapmazlar.

Çocuklar Ebeveynlerden kaçınma eğilimindedirler

Ebeveynlerden çok fazla temas veya rahatlamaya ihtiyaç duymazlar

Ebeveynlerle yabancılar arasında tercih göstermezler

Yetişkinler Yakınlık konusunda sorun yaşayabilirler

Sosyal ve romantik ilişkilerde duygusal olarak yatırım yapmazlar

Düşüncelerini ve duygularını başkalarıyla paylaşmak istemezler veya bunu yapamazlar

Yetişkinlerde, kaçınan bağlanma stiline sahip olanlar, yakınlık ve samimi ilişkilerle zorluk yaşama eğilimindedir.

Bağlanmanın Evreleri 

Araştırmacılar Rudolph Schaffer ve Peggy Emerson, 60 bebek üzerinde yapılan uzun dönemli bir çalışmada bebeklerin oluşturduğu bağlanma ilişkilerinin sayısını analiz ettiler. Bebekler doğumdan itibaren ilk yıl boyunca her dört haftada bir gözlemlendi ve ardından 18 aylıkken tekrar gözlemlendi.

Gözlemlerine dayanarak, Schaffer ve Emerson dört farklı bağlanma evresini belirlediler:

Ön Bağlanma Evresi Doğumdan 3 aya kadar bebekler belirli bir bakıcıya özel bir bağlanma göstermezler. Bebeğin ağlama gibi sinyalleri bakıcının dikkatini doğal olarak çeker ve bebeğin olumlu tepkileri bakıcının yakınında kalmaya teşvik eder.

Yaygın Bağlanma 6 haftalıkken 7 aya kadar, bebekler birincil ve ikincil bakıcılara tercihlerini göstermeye başlarlar. Bebekler, bakıcının ihtiyaçlarına cevap vereceğine güven geliştirirler. Diğerlerinden de bakım kabul ederken, bebekler aşina ve yabancı kişiler arasında ayırım yapmaya başlarlar ve birincil bakıcıya daha olumlu tepki verirler.

Ayrım Gösteren Bağlanma Bu noktada, yaklaşık 7 ila 11 ay arasında, bebekler belirli bir bireye güçlü bir bağlanma ve tercih gösterirler. Birincil bağlanma figüründen ayrıldıklarında (ayrılık kaygısı) protesto ederler ve yabancılar etrafında (yabancı kaygısı) anksiyete göstermeye başlarlar.

Çoklu Bağlanmalar Yaklaşık olarak 9 aylıkken, çocuklar birincil bağlanma figürünün ötesinde diğer bakıcılarla güçlü duygusal bağlar kurmaya başlarlar. Bu genellikle ikinci bir ebeveyn, büyük kardeşler ve büyükanne ve büyükbaba gibi kişileri içerir.

Bağlanmayı Etkileyen Faktörler: Bu süreç göründüğü kadar basit olmasa da bağlanmaların nasıl ve ne zaman gelişeceğini etkileyebilecek faktör, bağlanma fırsatıdır.

Bağlanma fırsatı: Bakıcılarin ve birinci ebeveynin fiziksel ihtiyaçlara ve güvende olduğunu hissetme ihtiyacı anlarına hızlı ve tutarlı şekilde yanıt verdiğinde oluşur Çocuklar böylece bakımlarından sorumlu kişilere güvenebileceklerini öğrenirler, ki bu bağlanma için temel oluşturan önemli bir faktördür. Yaşamda kalma temel motivasyonu nedeniyle evrimsel olarak güvenli bağlanma ihtiyacıyla doğarız. Dünya ile doğa ile bağ kurma evrimsel ihtiyacı, ebeveynlere, bakıcılara güven duyma motivasyonunun karşılanmasını gerektirir. 

Bağlanma Stilleri: Bağlanma, dört farklı desen içerir:

Çelişkili bağlanma: Bu çocuklar bir ebeveyn ayrıldığında çok rahatsız olurlar. Çelişkili bağlanma stili nadir olarak kabul edilir ve ABD çocuklarının %7 ila %15’ini etkilemektedir. Zayıf ebeveynlik durumunda bu çocuklar ihtiyaçları olduğunda birincil bakıcısına güvenemezler. 

Sakınan bağlanma: Sakınan bağlanma stiline sahip çocuklar ebeveynleri veya bakıcılarından kaçınma eğilimindedirler ve bir bakıcı ile tamamen yabancı biri arasında tercih yapmazlar. Bu bağlanma stili, kötü muamele gösteren veya ihmal eden bakıcılar nedeniyle gelişebilir. Çocuk,  bakıcıya güvenmesi karşılığında cezalandırılırsa, gelecekte yardım istemekten kaçınmayı öğrenir. 

Düzensiz bağlanma: Bu çocuklar karışık davranışlar sergiler. 

Güvenli bağlanma: Ebevenlerine yakındırlar. Anneden ayrılmaya tepki verir ancak bununla başedebilir. Anne yada bakıcı geri geldiğinde memnuniyet gösterir. 

Dört Bağlanma Stili

Araştırmalar, 4 bağlanma stili türünü aşağıdaki şekilde sınıflandırır:

1. Güvenli Bağlanma Güvenli bağlanma stiline sahip bireyler, duygusal yakınlık konusunda rahat hisseder, diğer insanlara güvenir ve ilişkilerden olumlu beklentilere sahiptir. Duygularını etkili bir şekilde düzenleyebilir ve gerektiğinde başkalarından destek arayabilirler. Örneğin, güvenli bağlanma stiline sahip bir çocuk, bakıcısı yanında olduğunda çevresini keşfetmek ve yabancılarla etkileşime girmekten rahatlık duyabilir.

2. Kaygılı-Ambivalant Bağlanma Kaygılı-ambivalant bağlanma stiline sahip bireyler, genellikle terk edilme korkusu yaşar ve ilişkilerden olumsuz beklentilere sahiptir. Partnerlerine karşı bağımlılık ve sürekli güvence ve onay arayışı içine girebilirler. Örneğin, kaygılı-ambivalant bağlanma stiline sahip bir çocuk, bakıcısı ayrıldığında üzüntü yaşayabilir ve geri döndüğünde yakınlık ve ilgi arayabilir.

3. Kaçınan Bağlanma Kaçınan bağlanma stiline sahip bireyler, duygusal olarak uzak durma eğilimindedir, kendilerine güvenen ve yakınlıktan rahatsızlık duyan kişilerdir. Yakın ilişkilerden kaçınabilir ve duygularını ifade etmekte zorlanabilirler. Örneğin, kaçınan bağlanma stiline sahip bir çocuk, bakıcısı ayrıldığında veya geri döndüğünde duyarsız veya ilgisiz görünebilir ve rahatlatıcı ya da onaylayıcı arayışta olmayabilir.

4. Düzensiz / Korkulu-Kaçınan Bağlanma Düzensiz / korkulu-kaçınan bağlanma stiline sahip bireyler çelişkili davranışlar ve duygular sergileyebilir, örneğin kaygılı ve korkulu görünerek aynı anda bağlandıkları kişileri kaçınma eğiliminde olabilirler. Bu stil genellikle çocukluk dönemindeki travma veya istismar deneyimleriyle ilişkilendirilir. Örneğin, düzensiz / korkulu-kaçınan bağlanma stiline sahip bir çocuk, bakıcısıyla birlikteyken tutarsız veya dengesiz davranışlar sergileyebilir, donup kalabilir veya saldırgan davranışlar sergileyebilir.

Bağlanma Stili değerlendirirken dikkate alınan dört ayırt edici özellik.

Erken bağlanma stillerimiz, bebek/bakım veren ilişkisi aracılığıyla çocuklukta oluşturulur. Bunun yanı sıra, Bowlby, bağlanmanın evrimsel bir bileşeni olduğuna inanmaktadır; hayatta kalmaya yardımcı olur. “Belirli bireylere güçlü duygusal bağlar kurma eğilimi, insan doğasının temel bir bileşeni” olduğunu açıklamıştır. Bağlanmanın dört ayırt edici özelliği 

1.    Yakınlık koruma: Bağlı olduğumuz insanlara yakın olma isteği.

2.    Korku veya tehdit karşısında bağlanma figürüne dönme, rahatlık ve güvenlik arayışı.

3.    Bağlanma figürünün yokluğunda ortaya çıkan kaygı.

Bowlby üç temel önerme yapmıştır. İlk olarak, çocuklar ana bakım vericilerinin her zaman uygun şekilde yanlarında olacağına güvenle büyütüldüklerinde, bu güvene sahip olmayanlara göre daha az korku deneyimleyeceklerini öne sürmüştür.

Bu güvenlik gelişiminin hayati bir dönemde, bebeklik, çocukluk ve ergenlik yıllarında gerçekleştiğine inanmıştır. Bu dönemde oluşturulan beklentilerin, kişinin geri kalan yaşamında nispeten değişmeden kalma eğiliminde olduğunu ifade etmiştir.

Aaraştırmacılar güvenli bağlanmanın gelişiminde veya yokluğunda etkili olan bir dizi farklı faktör bulmuşlardır, özellikle çocuğun hayatının ilk yılında annenin bebeğinin ihtiyaçlarına duyarlılık göstermesi üzerine.

Dengesiz veya müdahaleci bir şekilde tepki veren anneler, genellikle daha az keşfeden, daha çok ağlayan ve daha kaygılı bebekler yetiştirme eğilimindedir. Bebeğin ihtiyaçlarını sürekli olarak reddeden veya görmezden gelen anneler ise çocukların teması kaçınmaya çalışmasına yol açar.

Yetişkinlerde güvenli bir bağlanmaya sahip olanlar genellikle güvene dayalı, uzun vadeli ilişkilere sahip olma eğilimindedir. Güvenli bağlanan bireylerin diğer önemli özellikleri arasında yüksek özsaygı, yakın ilişkilerden keyif alma, sosyal destek arama ve duygularını diğer insanlarla paylaşabilme yeteneği yer alır.

Bağlanma Stillerini Etkileyen Faktörler

• Belirli faktörler çocukluk ve yetişkinlik dönemlerinde bağlanma kalıplarının gelişimini etkiler, bunlar şunları içerir:

• Ebeveyn duyarlılığı ve yanıt verme, özellikle annenin bebeklik dönemi bağlanması

• Bakım kalitesi

• Erken yaşam ve gelişimsel deneyimler (travma, bakıcısından ayrılma vb. ile ilgili)

• Genetik yatkınlık doğuştan gelen bir eğilim olabilir.

Bağlanma Stillerinin  Etkileri

Bağlanma stilleri, bireylerin yetişkin ilişkileri üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir ve başkalarıyla bağlantı kurma ve sağlıklı ilişkileri sürdürme yeteneklerini şekillendirir. Örneğin, güvenli bir bağlanma stiline sahip bireyler güven, duygusal yakınlık ve etkili iletişimle karakterize edilen sağlıklı ve olumlu ilişkilere sahip olma eğilimindedir. Başarılı romantik ilişkilere sahip olma ve ilişkilerinde daha fazla tatmin ve mutluluk yaşama eğilimindedirler.

Tam tersine, kaygılı bir bağlanma stiline sahip bireyler yetişkin ilişkilerinde zorlanabilir – partnerlerine aşırı bağımlı hale gelir, kıskançlık, terk edilme korkusu ve duygusal dalgalanmalar yaşarlar. Partnerleriyle uyumsuz ilişki davranışları sergileme eğilimindedirler, bu da partnerleri uzaklaştırmak, takıntılı olmak veya ilişki dramalarına dahil olmak gibi davranışları içerebilir. Benzer şekilde, düzensiz/korkulu-kaçınan bir bağlanma stiline sahip bireyler, tutarsız ve dengesiz davranışları, güven sorunlarını, ilişki güvensizliğini ve duygusal yakınlıkta zorluklarından dolayı yetişkin ilişkilerinde zorluklar yaşayabilirler. Öte yandan, kaçınan bir bağlanma stiline sahip bireyler de duygusal yakınlıkta zorlanır ve yakın ilişkiler kurma eğilimindedir. Genellikle rastgele ilişkilere katılırlar veya ilişkilerden tamamen kaçınırlar. Romantik ilişkilerde, duygularını ifade etmekte veya partnerleriyle daha derin bir düzeyde bağlantı kurmada zorluk yaşarlar. Ancak şu var ki bağlanma stili herzaman yetişkinlik döneminde romantik ilişkilere yansımaz.

Bağlanma stilleri iş performansı ile yakın ilişki olarak görülmemesine rağmen

Günümüzün işyerleri genellikle işbirlikçi ekip çalışması, artan karşılıklı bağımlılık,sosyal davranışlar ve çalışanlar arasında yüksek kaliteli ilişkiler gerektirmektedir. Aynı zamanda, iş performansı ve bunları etkileyen faktörler örgütsel araştırmacılar için büyük önem taşımaktadır. İş performansının farklı yönleri ve genel olarak iş performansının kişiye özel öngörücüleri ile özellikle bağlanma stilleri ilişkisi ile ilgili çok sayıda çalışma yapılmaktadır. Bağlanma stilleri ile performans arasındaki bu ilişkiye öncesinde çok dikkat edilmezken bilim insanları iş performansını daha iyi anlamak ve tahmin etmekiçin bu konuda fırsatlar olduğunun farkına varmışlardır.  

Bağlanma Stilinizi Düzenlemek

Bağlanma stillerini düzenlemek, daha sağlıklı ilişkiler geliştirmeyi , ruh sağlığını iyileştirmeyi amaçlayan bireyler için zorlu ancak önemli bir süreç olabilir. Sağlıklı bir bağlanma stili geliştirmek için şu stratejileri göz önünde bulundurun:

• Kişisel farkındalık:  Bağlanma stilinizi tanıyın ve ilgili davranış ve duygu paternlerini belirleyin ve anlayın.

• Olumsuz düşünce kalıplarını sorgulayın ve onları olumlu ve gerçekçi inançlarla değiştirerek bağlanma stilinizi düzenleyin ve ilişkileri iyileştirin.

• Temelde yatan ruh sağlığı sorunlarını ele almak ve daha sağlıklı ilişki kalıpları geliştirmek için bir terapistten yardım alın.

• Bilinçli farkındalık ve stres yönetimi tekniklerini, meditasyon veya derin nefes alma gibi duyguları düzenlemek ve stresi azaltmak için kullanın.

• Egzersiz yapma, günlük tutma veya destekleyici arkadaş ve aile üyeleriyle zaman geçirme gibi sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirin.

• Güvenli bağlanma kalıplarını pekiştirmek için sağlıklı ilişkiler kurun

• Aile üyeleri veya arkadaşlarınzdan destek alın. 

Özetle

Bağlanma stili, bireylerin erken dönemdeki bakıcılarla yaşadıkları deneyimlere dayanarak başkalarıyla duygusal bağlar ve bağlantılar kurma şekillerini ifade eder. Dört bağlanma stili vardır: güvenli, kaygılı- kaçınan ve düzensiz/korkulu-kaçınan. Bağlanma stili ve ruh sağlığı birbirine bağlıdır. Bağlanma stilleri, bireylerin yetişkin ilişkileri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bağlanma stillerini düzenlemek için bağlanma deneyiminizi, öncülleri ve etkilerini  anlayın. Olumsuz düşünce kalıplarını sorgulayın ve onları olumlu ve gerçekçi inançlarla değiştirin. Bilinçli farkındalık ve stres yönetimi tekniklerini terapistiniz rehberliğinde uygulayın, sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirin ve sağlıklı ilişkiler kurun. Güzel anların tekrar tekrr imgelenerek,ve yoğunca deneyimlenmesi ile nöral mimarinizde taze iyileştiren snapslar geliştirin. Bir bahçedeki ayrık otlarını temizlemek gibi istenmeyen düşüncelere yargısızca kayıtsızca dikkatinizin dışına itin.

Sonuç olarak, çocukluk bağlanması bebekler için önemli bir başa çıkma mekanizmasıdır, çünkü onlara bakıcılarının bir zihinsel temsilini oluşturmalarına yardımcı olur, böylece dünyayı keşfetmeleri endişelenmeden mümkün olur. Bu nedenle, ebeveynlerin, sağlıklı gelişimi teşvik etmek ve çocuklarının sorumlu ve duygusal olarak dengeli bir yetişkin olarak büyümelerini sağlamak için güvenli bağlanmayı teşvik eden bir besleyici ortam sağlamaları önemlidir.