LAMİNALAR
Dişlerdeki lekelenme, aralanma, hafif çapraşıklıklar ve çürükler sebebiyle oluşan unsur kayıplarının giderilmesi için en kolay ve en az dişe ziyan veren yoldur.
KOMPOZİT LAMİNALAR
Diş üzerinde muhtaçlığa nazaran ya aşındırma yapılmadan, ya da hafif bir aşındırma yahut önemli bir unsur kaldırma süreci yapılarak diş üzeri kompozit dolgu gereci ile kaplanır.
Avantajları
Hızlı bir süreçtir, hasta porselen lamina öncesinde bir müddet kullanarak başında istediği modeli oturtmuş olur. Kolay kolay tamir edilebilirler, çoğunlukla anesteziye gerek olmaz.
Dezavantajları
Zamanla renkleşirler, lakin cila yapılarak tekrar eski rengine kavuşabilirler. Ömürleri en fazla 10 yıldır.
Porselen laminalar üzere kompozit laminalar da sert bir şey ısırıldığında kırılabilirler, dikkatli kullanılmaları gerekir.
PORSELEN LAMİNALAR
Üretimi esnasında dişten hafif bir aşındırma yapılarak çok kısa bir müddette bitirilir. Gülüş estetiği ve dizaynı açısından en hoş sonuçlar elde edilir. Lamina kalınlığı ortalama 0,7 mm olduğu için dişten 0,5/0,7 mm’lik bir aşındırma yapılması gereklidir. Üzerine hassas bir çalışmayla birebir uygun biçimde istenilen renk ve formda porselen yaprak hazırlanır. Özel bir yapıştırma tekniği ile yapıştırılır. Karar verme evresinde hastaya fikir vermek için mock-up çalışması yapılarak imgenin nasıl olacağı hakkında fikir verilebilir (veya hasta bir mühlet kompozit lamina kullanarak tam olarak ne tıp bir hal, form ve renk istediğini keşfedebilir). Daha sonra ışık geçirgenliği çok hoş olan porselen yapraklar hazırlanarak hastanın dişlerine yapıştırılır.
Avantajları
Kusursuz bir estetik manzara verir, dişten çok az unsur kaybı olur. Dikkatli kullanıldığında ömür uzunluğu renkleşmeden ağızda kullanılabilir.
Dezavantajları
Diş sıkma ve gıcırdatma, kalem ısırma, tırnak yeme üzere alışkanlıkları olan hastalarda uygulanamaz. Dikkatli kullanılmazsa basitçe kırılır. Bir sefer yapıştırıldığında mutlu kalınmazsa kesip atılması gerekir, bu nedenle evvelden ne istenildiğine hakikat halde karar verilmesi gerekir.
GÜLÜŞ DİZAYNI
Her insan güldüğünde inci üzere beyaz ve düzgün dizilmiş dişlerin göründüğü bir gülümsemesi olsun ister. Ağızdaki tüm dişler, bilhassa gülüş sınırındakiler gülümseme estetiğini tesirler. Tabibin hastanın isteklerine, zevkine ve hastanın yüzüne yakışacak dişler tasarlamasına ve teknisyen ile buna uyumlu bir formda çalışma yapmalarına gülüş dizaynı denir.
Gülüş dizaynı yapılırken altın orana uymak büyük kıymet taşır. Gülüş tasarımı tabibin sanatsal hünerini de kullanarak hastasına özel belirlediği kriterler doğrultusunda, hastasının da isteklerini göz önünde bulundurarak oluşturduğu bir planlamadır.
Gülüş dizaynında belirleyici olan birtakım ögeler vardır. Hastanın cinsiyeti, yüz kemiklerinin yapısı, yaşı, dudak ve dişler ortasındaki ahenk, hastanın deri ve saç rengi göz önünde bulundurularak yapılan estetik onarımlar hastaya daha çok yakışacaktır.
ALTIN ORAN
Altın oran, tabiatta, sanatta ve matematikte bir bütünün kesimleri ortasında gözlemlenen, ahenk açısından en hoş sonuçları doğuran sayısal ve geometrik bir orandır.
Antik yunan ve mısır medeniyetleri tarafından bulunmuş ve o günden itibaren mimari yapılarda ve sanat yapıtlarının üretiminde bu orana bağlı kalınmıştır. Altın oranı yapıtlarında uygulayan ve herkes tarafından bilinen bir kişi de Leonardo Da Vinci’dir.
Altın oranı kolay bir sözle açıklayacak olursak; bir hakikat modülü üzerinde bir nokta seçildiğinde bu yanlışsız kesimi ikiye bölünmüş olur. Oluşan bu iki gerçek kesiminden küçük olanın büyük olana oranı ve büyük olanın bütün kesime oranı birbirine eşitse bu oran altın orandır ve irrasyonel bir sayıdır. Ondalık sistemde yazılışı 1,618033988749894…’tür. Sayı aslında sonsuza kadar devam eder lakin kolay halde 16/10 yahut 8/5 formunda düşünebiliriz. Fakat tabi ki gerçekte bu oran 1,618../1000’dir. Bu sayının sembolik tabiri için Fi yani Φ sembolü kullanılır.
Birinci olarak altın orandan Öklid isimli antik çağ bilim adamının Elementler isimli tezinde bahsedilmiştir. Daha sonra mısırlılar tarafından Keops piramidinin imalinde kullanılmıştır. Leonardo Fibonacci isimli ortaçağ matematikçisi, ismiyle anılan Fibonacci sayı dizisini ve altın oranın bu sayı dizisindeki yerini bulmuştur. Latince olarak altın oranı lisana getiren birinci isim Leonardo Da Vinci olmuştur. Da Vinci çeşitli yapıtlarında, insan bedenini resmettiği Vitruvius adamında, Mona Lisa isimli tablosunda altın orana yer vermiştir.
Tabiatta altın orana ayçiçeğinde, çam kozalaklarında, yapraklarda, salyangozlarda, kollarımız, parmaklarımız, tüm bedenimizde rastlayabiliriz.
Fibonacci’nin bulduğu sayı dizisinden bahsedecek olursak; dizideki sayılardan her biri kendisinden evvel gelen iki sayının toplamına eşittir.
Fibonacci Sayıları:
0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, 987, 1597, 2584, …
Dizinin farklı bir özelliği vardır. Her sayı kendisinden bir evvelki sayıya bölündüğünde birbirine çok yakın sayılar elde edilir ve bu sayılar 13.sıradaki sayıdan sonra sabitlenir ki bu da altın orana eşittir.
İnsan bedeninde göbek deliği ile ayakucu ortasındaki ara / tüm uzunluk yeniden altın oranı verecektir.
Ülkü bir insan yüzünde bulunması gereken orana ve aslında tabiatta bulunan her canlıda, yapraktan hayvanlara, tabiattaki her objede bulunan orana altın oran denir. İnsan yüzünde de birçok altın oran bulunduğu ve şayet yüz sınırları buna uygunsa kişinin daha hoş olacağı düşünülür. Bu oran dişlerin ve gülüşün tasarımı için uygulandığında doktorlara estetiği sağlamada yardımcı olan bir sayısal orandır. Oran, ekseriyetle büyükle küçük ortasındaki ilgiyi tabir eder.
Örneğin üst çenedeki ön iki dişin enlerinin toplamının uzunluklarına oranı altın oranı verir. Birinci dişin genişliğinin merkezden ikinci dişe oranı da altın orana dayanır. Bunlar bir diş tabibinin dikkate alabileceği en ülkü oranlardır. Bunların dışında insan yüzünde yer alan öteki kimi altın oranlar şöyledir;
-Yüzün uzunluğu / Yüzün genişliği,
-Dudak- kaşların birleşim yeri ortası / Burun uzunluğu,
-Yüzün uzunluğu / Çene ucu-kaşların birleşim yeri ortası,
-Ağız uzunluğu / Burun genişliği,
-Burun genişliği / Burun delikleri ortası,
-Göz bebekleri ortası / Kaşlar ortası.
Gülüş dizaynında altın orandan faydalanılır. Dişlerin onarımında ve ağızdaki dikey boyutun tespitinde de yüz yüksekliği ile yüzün kimi kısımları birbirine oranlanarak yeniden altın oran baz alınarak süreçler yapılır. Bu formda süreç yapıldığında gülüş estetiği sağlanmış olacaktır.
Dikey boyut hesaplanırken dinlenme halinde alt ve üst çeneler ortasındaki araya bakılır. Bu ara az olduğunda dudaklar büzüşürken, uzun olduğunda dişler fazla görünecektir. Tam dişsizlik olgularında bu kriterlere nazaran dizayn edilir. Buna ek olarak hastanın yaşı ve cinsiyeti de gülüş dizaynında kıymetlidir.
Üst ön dişler gülüş dizaynında en kıymetli referans noktalarıdır. Bu dişlere nazaran alt çenenin üst çene ile horizontal düzlemdeki bağlantısı belirlenir. Bu dişler olmadığında yüzün başka kısımları temel alınır.
Altın orana nazaran yapılan gülüş dizaynı bilgisayar ve fotoğraf takviyeli olarak yapılabilse de en düzgünü doktorun hastanın yüzünden altın oran pergeli ile kayıtları almasıdır. Alınan bu kayıtlar üzerinden altın oran ile birlikte ülkü dişin nasıl olması gerektiği bulunur. Örneğin üst orta kesici diş yan kesiciden 1.618 oranında büyük olmalıdır. Yan kesici diş kanine nazaran ve kanin de 1. Küçük azıya nazaran gülüş sınırında 1.618 oranında daha büyük görünmelidir. Üst ön 6 dişin alt ön 6 dişe oranı da 1.618 olmalıdır. Bu dişlerden her biri de kendi içinde oranlandığında 1.618’i vermelidir. Göz ile gülüş uzunluğu oranlandığında da birebir sayıya ulaşılır.
Bütün bunlardan estetik algısının aslında matematiksel oranlara dayandığı sonucunu çıkarabiliriz. Bu oranlar bilinip ona nazaran çalışıldığında hastanın yapılan işten şad kalma ihtimali artar. Alışılmış ki hastanın onayına tekrar sunulacaktır.
Diş formları da yüz tipine nazaran belirlenirse daha doğal sonuçlar elde edilir. Örneğin oval yuze oval diş, uzun yüze uzun diş yahut kare yüze kare diş üzere. Şayet hastanın yüz formu kamufle edilmek isteniyorsa fazla uzun bir yüze oval yahut geniş formlar uygulanarak yahut yuvarlak ve şişman yüzlü birine uzun dişler yapılarak kamuflaj sağlanabilir.
Erkeksi bir görünüm elde etmek için yumuşak tabirli erkek hastalara uzun dişler ve kadınsı görünüm için sert tabirli bayan hastalara da oval yahut geniş dişler yapılabilir. Birebir formda yaş da burada kıymetli bir faktördür. Yaşa bağlı olarak diş uzunlukları azalmalı, dişetleri daha az görünür hale gelmelidir. Ayrıyeten yaşlı insanların beklentilerini karşılamak için estetik cerrahi teşebbüsler de denenebilir. Sadece diş estetiği ile gülüş estetiği sağlanamayacaktır.
