Gömük Dişler
Bilindiği üzere en son süren dişler yirmi yaş (3. büyükazı) dişleridir. Genelde 17 ile 25 yaşları ortasında sürmeye başlarlar. Bu dişler hakikat durumda sürerler ve etraf dokulara ziyan vermezler ise dişin yerinde kalmasında bir sakınca yoktur. Lakin ekseriyetle çok az sayıda hastanın ağzında 20 yaş dişlerinin sürmesi için kâfi yer olur ve bu dişler kemik içinde gömük kalırlar.
Yirmi yaş dişlerinin çekilmesini gerektiren haller nelerdir?
1. Devamlı ağrı: Sürme sırasında komşu dişlere baskı uygulaması ile ya da enfeksiyona yol açmaları ile kulağa ve şakağa kadar yansıyabilen ağrı tabloları mevcuttur.
2. Tekrarlayan perikoronit : Kısmen sürmüş bir yirmi yaş dişi diş çevreleyen diş etinde enfeksiyon odağı oluşmasına neden olabilir. Bu durum makus ağız kokusu, ağrı, ödem ve çene açmada kısıtlılığa neden olabilir.
3. Çürük : Bu dişlerin çürümesi ile ağrı ve enfeksiyon ile sonuçlanan durumlar oluşabilir.
4. Abse : Önemli bir enfeksiyon durumu ile abse ile sonuçlanan tablolar oluşabilir.
5. Bu dişle ilgili kistler : Yirmi yaş dişi ve bu dişi çevreleyen folikül çenenin bu bölgesinde kist oluşumuna neden olabilir.
6. Tümör : Gömük yirmi yaş dişi ile alakalı tümör oluşumu az olmakla bir arada görülebilir.
7. Etraf dokulara ziyan vermesi: Yirmi yaş dişi sürme sırasında önündeki dişe ziyan verebildiği üzere bilhassa yanak dokusu olmak üzere yumuşak doku zararıda oluşturabilir.
8.Ortodontik sebepler: Yirmi yaş dişlerinin sürme basıncı ortodontik tedavi ile düzeltilmiş dişler üzerinde tekrar çapraşıklık oluşturabilir.
Çekim Sırasında Oluşabilecek Komplikasyonlar:
Olağan bir çekimde olabilecek kanama, ödem ve enfeksiyon riski bu dişlerde de vardır. Bilhassa alt 20 yaş dişi çekimi sonucunda hudut zedelenmesi olabilir. Vakaların %10-12sinde birkaç günlük, %1inde birkaç haftalık bir hissizlik olabilir. Çok nadir de olsa bazen bu hissizlik kalıcı da olabilir. Dikkatsizlik ve deneyimsizlik bu dişlerin çekimi sırasında oluşabilecek komplikasyon riskini arttırabilir.
KÖPEK DİŞLERİ (Kanin)
Yirmi yaş dişlerinden sonra en sık gömük kalan dişlerden biridir.
Bir çok hastada süt köpek dişinin düşmediği ve kalıcı köpek dişinin gömük olduğunu görülmektedir. Bu türlü bir durumda aşağıdaki tedavi seçenekleri uygulanabilir.
– Köpek dişinin çekilerek oluşan boşluğun köprü yahut implant ile restorasyonu
– Köpek dişinin çekilerek olması gerektiği yere yerleştirilmesi. Reimplantasyon denilen bu operasyon gömük dişe ziyan vermeden çıkartılması durumunda yapılabilmektedir.
– Ortodontik tedavi yardımı ile bir arada bu dişin üzerine yerleştirilen apareylerle dişin kendi yerine sürdürülmesi
GÖMÜK DİŞLERİN OPERASYONUNDAN SONRA UYULMASI GEREKEN KURALLAR
OPERASYON GÜNÜ :
İlk Saat: Yerleştirilen tamponlar sıkıca ısırılmalı, ve bir saat boyunca önemli bir kanama sorununun olmadığı durumlarda değiştirilmemelidir. Bir saat sonra tamponlar çıkarılır, kanama devam ediyorsa tıpkı formda pak bir tampon yarım saat daha ısırılır. Gerekli görülürse, 30-45 dakikada bir tampon değiştirilebilir. Tamponların tam yerine oturtulabilmesi için hafif ıslatılmasında yarar vardır.
Birinci gün cerrahi saha korunmalı, tükürme ve çalkalamadan kaçınılmalıdır. Çok yavaşça dişler fırçalanabilir. Düzgünleşme açısından ve çekim yerinin enfeksiyonuna neden olmamak için bilhassa birinci gün sigara içilmemelidir.
Gece boyunca sızıntı halinde kanama olması olağandır. Sağlıklı bireylerde çekim sonrasında önemli bir kanama olmamaktadır, şayet oluyorsa tampon tam olarak operasyon alanına konmuyorr ya da dişler ortasında kuvvetlice sıkılmıyordur. Kanamanın devam ettiği durumlarda tabibe baş vurulmalıdır.
Oral cerrahi teşebbüs sonunda ödem görülmektedir. Cerrahi alana yanaktan uygulanan buzla bu ödem hafifletilebilir. Bu sürece birinci 24 saat boyunca, 20 dakika tutulup, 10 dakika çekilerek devam edilir. Ödemi denetim altına almak için bir ilaç yazılmışsa tabibin önerdiği biçimde kullanılmalıdır. Ayrıyeten operasyon sonrası birinci gün gün başı üstte tutacak yüksek bir yastık ile uyumak ödemin daha az olmasını sağlayacaktır.
Operasyon sonrası ağrı için verilen analjeziklerden birincisi lokal anestezinin tesiri geçmeden alınmalıdır. Zira analjeziklerin tesiri yaklaşık yarım saatte başlamaktadır. En şiddetli ağrı lokal anesteziğin tesirinin geçtiği birinci 6 saattir. Bu mühletten sonra analjezik gereksinimi da azalacaktır.
Hastalar birinci gün çok sıcak yiyecek ve içeceklerden kaçınmalı, daha çok soğuk ve yumuşak (dondurma, rendelenmiş meyve-sebze, yoğurt, vs.) gıdalar ile beslenmelidir.Eğer tek taraflı süreç yapılmış ise başka tarafla çiğneme yapılmalıdır. Birkaç gün sonra katı besinlere geçilebilir. Hasta diabetikse, hekiminin tavsiyeleri doğrultusunda tertipli beslenmeye devam etmelidir.
Şayet operasyon alanında sert, sivri bir şeyler hissediliyorsa, bu ya kemik kalıntısıdır, ya da çekim boşluğunun duvarıdır. Lisan ile oynanmamalı birkaç gün içinde geçmez ise tabibe başvurulmalıdır.
İKİNCİ VE ÜÇÜNCÜ GÜN :
Cerrahi süreçten sonra ağız hijyeni çok değerlidir. Gargara ile günde 2-3 sefer soket bölgesi temizlenmelidir. Bu süreç bilhassa yemeklerden sonra yara bölgesine kaçan artıkların çıkarılması için yapılmalıdır. Tabibin yazdığı gargaralar dışında tuzlu su çalkalaması da önerilir. Ödem ve ağrı fırçalamayı biraz zorlaştırabilse de tertipli fırçalamaya itina gösterilmelidir.
Cerrahi süreci takiben gelişen düzgünleşme sürecinde birinci iki gün en rahatsız günlerdir ve ekseriyetle ödem oluşur. Üçüncü gün biraz daha rahattır, şişlik devam etse bile hastanın işlevleri kolaylaşmaya başlar. Üçüncü günden sonra ödem giderek kaybolur. Bu süreçte ödemin ortadan kalkmasına ve çene hareketlerine yardımcı olmak için operasyon bölgesinin bulunduğu yanağa sıcak su ile ıslatılmış bir havlu uygulamak yararlı olacaktır.
Üçüncü günden sonra düzgünleşme süratle devam eder, süreçte her hangi bir ıstırap yaşanıldığında tabibe başvurulmalıdır.