Ortodonti Nedir?
Ortodonti; alt ve üst çeneler ile diş çapraşıklıklarının düzeltilmesi ile uğraşan bir diş hekimliği branşıdır. Çapraşık ve makûs konumlanmış dişleri temizlemek daha güç olduğu için, periodontal (dişeti) hastalıklara yakalanma ve diş çürüğüne bağlı olarak dişlerin erken kaybedilmesi riski vardır. Ayrıyeten çene kaslarında daha fazla baskıya neden olarak; Temporomandibular eklem bozukluklarına ve böylelikle baş ağrısına, sırtta, ve omuzda ağrıya neden olabilirler. Çapraşık dişler tıpkı vakitte görünüşünüzü de tesirler. Ortodontik tedavi ile daha sağlıklı bir ağıza, daha etkileyici bir görünüme ve daha uzun mühlet ağzınızda kalacak dişlere sahip olabilirsiniz. Bu branşda çalışma yapan diş doktoruna ortodontist ismi verilir. Ortodontist olabilmek için diş hekimliği fakültesinden mezun olduktan sonra ortodonti doktorası yapmak gerekmektedir.
ORTODONTİ
Ortodontik Tedaviye Gereksinimim Var mı?
Ortodontik tedavi gereksiniminizi yalnızca diş doktoru yahut ortodontist belirleyebilir. Kapsamlı medikal ve dental özgeçmişiniz , ağız ve diş muayenesi , çene modellerinizin oluşturulması ve özel kimi röntgen sinemaları ve fotoğrafınızın çekilmesi üzere birçok teşhis yolunu içeren bir muayeneden sonra, ortodontik tedaviye gereksiniminizin olup olmadığı ve yapılacak tedavinin tipi belirlenebilir. Aşağıdakiler mevcutsa ortodontik tedaviye gereksiniminiz olabilir:
- Overbite: üst ön dişler alt ön dişlere nazaran çok önde konumlanmıştır.
- Underbite: Alt ön dişler üst ön dişlere nazaran daha önde ya da üst dişler alt dişlere nazaran daha geride konumlanmıştır.
- Crossbite (çapraz kapanış): Alt ve üst ön dişler üst üste kapanır.
- Openbite (açık kapanış): Alt ve üst ön dişler kapanış sırasında birbiri ile temas etmezler.
- Orta çizgi kayması: Üst ön dişlerinizin orta çizgisi alt ön dişlerinizin orta çizgisi ile çakışmaz.
- Boşluklar: Diş çekimi nedeniyle ya da doğal olarak dişler ortasında boşluklar olması.
- Çapraşıklık: Çenelerde dişlerin dizilimi için kâfi yer olmaması.
Ortodontik Tedavi Nasıl Yapılır?
Dişleri hareket ettirmek, kasları ya da çenelerin büyümesini etkilemek hedefiyle yapılabilecek tedavi sabit ya da hareketli olabilir. Bu tedaviler dişlere yahut çenelere çok hafif kuvvetler uygulanarak yapılır. Sorununuzun ciddiyetine nazaran tedavi formu belirlenir.
Sabit uygulamalar aşağıdakilerden oluşur:
- Braket takılması: En çok uygulanan metot olan braket takılması teller,braketler ve lastikler kullanılarak yapılır. Braketler dişlerin üzerine yapıştırılır, teller ise braketlerden geçirilerek dişlere kuvvet uygulanır. Böylelikle dişler kademeli olarak hareket ettirilerek düzgün konumlandırılmaları sağlanır. Tedavi birkaç ay ya da birkaç yıl sürebilir ve her ay ayarlamalar yapılarak dişlerdeki düzelmenin istenilen formda olması sağlanır. Günümüzde kullanılan braketler, daha hafif ve daha az metal içermektedir. Çocukları motive emeliyle çeşitli reklerde ve yetişkinler için şeffaf olarak üretilmektedir.
- Özel Sabit Uygulamalar: Parmak emme alışkanlığının geçirilmesi için yapılan bu apareyler bantlarla dişe tutturulur. Beslenme sırasında çok rahat olmadıkları için son seçenek olarak kullanılmaları tavsiye edilir.
- Sabit Yer Tutucular: Süt dişlerinin erken kaybedildiği durumlarda, yer tutucu kullanılarak, kalıcı diş çıkıncaya kadar boşluğa yanlışsız öbür dişlerin kayması engellenir.
Hareketli Apareyler ise şunlardır:
- Alignerlar (braketsiz tedavi): Yetişkinler için braket takılarak yapılan sabit tedaviye alternatif olarak dişleri birebir hizaya sokmak maksadıyla braketler ve teller olmadığı için birçok ortodontist tarafından tercih edilmektedir. Alignerlar çoklukla şeffaf olurlar ve yemek yemek, diş fırçalamak ve diş ipi kullanmak için çıkarılırlar.
- Hareketli Yer Tutucular: Sabit yer tutucularla birebir işlevi görürler. Çenenin üzerine oturan akrilik bir bazdan oluşur ve plastik ya da teller ile belli dişlerin ortasındaki boşluğu doldurur.
- Çeneyi yine konumlandırmak için geliştirilmiş apareyler: Splint ismi verilen bu aygıtlar alt çeneye ya da üst çeneye yerleştirilirler ve çenenin daha âlâ bir durumda kapanmasına yardımcı olurlar. (Temporomandibular eklem) bozukluklarını düzeltmek için de kullanılırlar.
- Lip and cheek bumper: Dişleri geri iten , dudağın ve yanağın dişlerin ortasına girmesini engelleyen aygıt. Dudak ve yanak kasları dişler üzerine kuvvet uygulayabilir ve bumperlar bu kuvveti keserler.
- Çene genişletici: Üst çenenin genişlemesini sağlayan bir aygıttır. Damağa oturan plastik bir materyalden yapılmıştır. Vidalarla uygulanan kuvvet sayesinde damak altındaki kemik hareket ederek açılır.
- Hareketli Pekiştiriciler: Tedavi sona erdikten sonra dişlerin yerini korumak ve eski haline dönmesini engellemek için kullanılan pasif aparey. Biraz modifiye edilerek parmak emme alışkanlığının bırakılması için de kullanılabilir.
- Headgear: Kafanın ardına yerleştirilen bant ve metal bir telle başın ön tarafına bağlanan bir aygıttır. Headgear üst çenenin gelişimini yavaşlatır ve art dişleri oldukları yerde tutarken ön dişlerin geriye gerçek gitmelerini sağlar.