Pedodonti (Çocuk Diş Hekimliği)
Pedodonti, çocukların ağız ve diş bölgesi ile yüz alt bölgesinin yapısı, hastalıkları, esirgeyici ve düzgünleştirici tedavisi ile ilgili bilim koludur. Çocuk diş sıhhati ile ilgili diş doktorlarına ise “pedodontist” ismi verilir.
Dişler ne vakit sürmeye başlar?
Bebeklerde birinci diş yaklaşık 6.ayda sürmeye başlar.Bununla birlikte diş sürmesinde birçok vakit gecikmeler yahut erken diş sürmesi gözlenebilir.Dişlerin geç sürmesi çoklukla genetik yatkınlıkla alakalıdır; fakat diş sürmesini geciktiren sistemik hastalıklar da göz arkası edilmemelidir.Bu hastalıklar,büyüme ve gelişimi genel olarak engelleyen tiroit,paratiroit ve büyüme hormonu eksiklikleridir.
Yenidoğan bebeklerde diş tomurcukları bulunur. Doğumda tüm süt dişlerinin tomurcukları(jerm)ve birinci kalıcı büyük azı (altı yaş dişinin)tümsekçikleri oluşmuştur.
4-8 ay ortası sürecek dişler:
Üst kesiciler bölgesinde hafif kabartı varsa bu bölgeler üst sağ ve sol yan kesici dişlerin sürmekte olduğunu gösterir. Alt ve üst orta kesiciler sürmüştür. Sürme sırası, evvel üst orta kesiciler, sonra üst yan kesiciler, daha sonra alt yan kesiciler formundadır.
8-11 aylar ortası sürecek dişler: Tüm alt ve üst orta ve yan kesici dişler sürmüştür.
11-15 ay ortası sürecek dişler: Tüm alt ve üst orta yan kesici dişler sürmüştür.Üst yan süt kesiciler alt yan süt kesicilerden 12 ay evvel sürer.Daha sonra birinci süt azıları sürmeye başlar.
15-21 ay ortasında sürecek dişler: Çocuk 18 aylık olunca süt köpek dişleri sürmeye başlar.
Bir buçuk – iki buçuk yaş ortasında sürecek dişler:
Alt ve üst çene ikinci süt azıları da sürmüştür.Süt dişlerin kök kireçlenmesi taçlarının sürmesinden bir yıl sonra tamamlanır. Kalıcı 1. büyük azı dişi altı yaşında sürer. Altı yaş dişi, 6 yaşında mevcut süt dişlerinin gerisinden sürer. Çocuklar ve anne-babalar altı yaş dişlerini süt dişleri ile karıştırırlar. Bu dişlerin tam sürmeden evvel yalnızca çiğneyici yüzü aylarca olduğu yerde sürmeden kalabilir.Gıda birikintileri çürüğe neden olur.Bazen de diş eti iltihabıoluşur.
Çocuklarda diş sürerken görülen belirtiler nelerdir?
Süt dişlerinin sürmesi esnasında bebeklerde genel ve bölgesel olarak birtakım değişiklikler gözlenir. Bunlar iştahsızlık, kilo kaybı,diyare,huzursuzluk,salya akışında artış, diş eti bölgesinde kaşınma ve kızarıklıktır.
Bu bulguların giderilmesine yönelik bir tedavi tekniği ise yoktur. Bununla birlikte, bebeğin rahatça beslenebilmesi ve ağrısının giderilmesi hedefiyle diş jeli kullanılabilir. Ayrıyeten kaşıntıyı gidermek için birtakım şuruplar ve diş kaşıyıcı eserler kullanılabilir.
Çocugunuzun pedodontisti birinci ziyareti ne vakit olmalıdır?
Çocuklar, diş tabibine birinci diş sürmesinden sonra denetim maksatlı götürülmelidir. Bundan sonra her 6 ayda bir denetim gayesiyle diş doktoru ziyareti tekrar edilmelidir. Çocuğun diş tabibi tarafından yapılan klinik muayenesi iki basamaklıdır:
1. Evre: Ağız Dışından Muayene
Baş-yüz muayenesinde bu bölgenin boyut,şekil ve oranları gözlenir.Herhangi bir şişlik,asimetri,altı yaşından büyük çocuklarda alt çene geriliğiveya alt çene ileriliği incelenir.Şişliğin palpasyon ve inspeksiyonu,yumuşaklığının tespiti ve lenf muayenesi yapılmalıdır.Bundan sonra da alt çene eklemi muayenesine geçilir. Ağrı ve sesler kıymetlendirilir.Göz burun ve sinüs muayenesinde çocukta varsa egzoftalmi,mavi sklera, göz kapağı düşüklüğü ve burunda tıkanıklık değerlendirilmelidir.
2. Evre: Ağız İçi Muayenesi
Bu muayene ağız açık iken dişlerin ve yumuşak dokuların incelenmesi ile dişler kapanış durumunda iken yapılan müşahedeleri kapsar.Muayeneye dudakların iç ve dıştan incelenmesi ile başlanır.Daha sonra bukkal mukoza,frenulumlar,sert damak,farinks,dilaltı, bölge ve lisan incelenir.Renk değişikliği,akut ve kronik akarca (fistül) ya da şişlik olup olmadığına bakılır.
Diş doktorunun anne ve babaya teklifleri?
Anne babaya çocuğun ağız ve diş sıhhati hakkında bilgi verilir. Altı ayda bir pedodontiste yahut diş doktoruna muayene ettirmesi önerilir.
Süt diş ağızda iken kalıcı diş sürmüşse ne yapılmalıdır?
Ağız içi muayenede en sık alt ön dişlerde görülür. ”Ektopikeruspiyon”dişin olağandışı sürmesidir. Kalıcı kesici ve köpek diş ektopik sürmeye yatkındır. Bu durum süt kesicilerin erken kök erimesine neden olabilir.İkinci süt azıların art köklerinin erken erimeside ektopik sürmede bir öbür örnektir.
Ektopik sürme çoklukla 5-8 yaşları ortasında görülür.7 yaşındaki bir çocukta kayıp süt kaninler yahut sürmemiş kalıcı azı dişleri varsa eruspisyondan şüphelenilir.
Alt ön dişlerde ektopik sürme süt kesiciler niyet yahut çekilince tabiatıyla düzelir. Ektopik dişler için dişlerin ortasına yerleştirilmiş kolay tellerden ortodontik apareylere kadar birçok tedavi seçeneği mevcuttur. Dişlerin uygun yerlerden sürmeleri için dişlere yer değiştirme kuvvetleri uygulanır. Bu hedefle çocuk diş doktoruna yönlendirilir.
Dişleri fırçalama ne vakit başlamalıdır?
Bebeklik periyodunda başlayan diş bakımı hayat boyunca gerekli olacak gözetici eğitimin ve diş bakımının oluşturulmasındaki birinci basamakları oluşturur. Diş çürüğüne neden olan mikroorganizma kümesine genel olarak “StreptococusMutans” neden olan mikroorganizmaların ekseriyetle anneden çocuğa 9 – 36 aylık bir periyotta geçtiği düşünülmektedir. Bu yüzden çocuğun diş sıhhati ile annenin diş sıhhati çok yakından ilgilidir. Bebeklerde ağız bakımına birinci diş sürmesiyle birlikte başlamalıdır.
Ağız ve diş paklığı anne tarafından pak bir modül bez aracılığı ile yapılmalıdır. Çocuklarda diş fırçası 1 yaşından itibaren kullanılabilir. Çocuğun ağız çalkalama süreci yapamayacağı göz önünde bulundurularak diş fırçalama süreci diş macunu olmaksızın yahut düşük flor içerikli çocuk macunları kullanılarak yapılabilir. Çocuğun aktif bir diş temizleme süreci gerçekleştiremeyeceği düşünülürse, diş fırçası kesinlikle ebeveynler tarafından kullanılmalıdır. Diş fırçalama sürecini takiben kesinlikle lisan yüzeyi de fırçalanmalıdır.
İlk muayenede bebeğin tıbbi ve dişsel hikayesi dinlenir. Ağız içi muayene hastanın birinci ziyaretinde yapılır ve hastanın diş çürüğüne yatkınlığı kıymetlendirilir.Gelişim, flor muhtaçlığı, olağan beslenme dışındaki alışkınlıklar (biberon, emzik vb.) travmadan korunma; ağız hijyeni ve yeme alışkanlıklarından dişler üzerinde tesirlerine nazaran hasta yönlendirilir.Pedodontiste yahut diş doktoruna birinci ziyaret hayat boyunca bebek için faydalı olabilecek bilgilerin edinilmesi açısından kıymetlidir.
Çocuklarda diş çürümesinde alınacak tedbirler nelerdir?
Diş çürüğünden korunmak gayesiyle yapılacak birinci süreç güzel bir ağız hijyeninesahip olunmasıdır. Bu maksatla dişler günde en az 3 sefer, 2 şer dakika müddetle fırçalanmalıdır. Diş fırçasına yardımcı olarak diş ipi ve ağız gargaraları yalnızca diş doktoru tavsiyesine nazaran 5 yaşından sonra kullanabilir.Diş çürüğünden korunmada aktifliği kanıtlanmış prosedürlerden birisi de “flor” uygulamalıdır.
