Periodontitis – Özet
Periodontitis, ya da sıklıkla kullanılan ismiyle diş eti hastalığı, dişi destekleyen kemik dokusunda ve yumuşak dokuda kayba neden olan ve çok yaygın görülen bir enfeksiyondur. Tedavi edilmediği takdirde dişlerin etrafındaki alveolar kemik yavaşça ve evreli olarak kaybedilir.
Periodontitis, dişin etrafındaki enflamasyon, iltihap demektir. Bakteriler üzere mikroorganizmalar, diş yüzeyine ve dişi çevreleyen cep içerisine yapışır. Bağışıklık sistemi reaksiyon verip toksinler açığa çıktığı vakit iltihabi süreç başlar. Tedavi edilmeyen periodontitis çoklukla diş kaybı ile sonuçlanır. Milletlerarası kabul görmüş mecmualarda yayınlanmış araştırmalar göstermektedir ki periodontitis, felç, kalp krizi ve öbür hastalıkların riskini artırabilmektedir.
Bakteriyel plak, diş yüzeyinde oluşan, yapışkan ve renksiz ve çok ince yapıdadır ve periodontal hastalığın en sık nedenidir. Plak vaktinde uzaklaştırılmaz ise sertleşerek diş taşı oluşturur.
Periodontitis, ekseriyetle âlâ ağız hijyeni ile önlenebilmektedir.
Periodontitis Hakkında Kısa Bilgiler
-
Periodontitis ya da diş eti hastalığı, alveolar kemik ve diş etini de içine alan dişlerin etrafındaki bölgeyi tesirler.
-
Bakteri plağının dişlerin etrafında birikmesini takiben bağışıklık sisteminin verdiği reaksiyon ile ortaya çıkar.
-
İyi bir ağız hijyeni, tedavi ve hastalığın önlenmesinde bir basamaktır fakat bazen cerrahi süreç de gerekmektedir.
-
Sigara kullanımı, diş eti hastalığı riskini artırır ve tedavinin muvaffakiyetini azaltabilir.
-
Diş eti hastalığı ile bedenin genel sıhhat durumu ortasında irtibat olduğunu gösteren ispatlar bulunmaktadır.
Tedavi
Periodontal tedavide ana emel, dişlerin etrafındaki ceplerden bakterileri uzaklaştırmak ve kemikte ve başka dokularda meydana gelebilecek ileri kayıpları engellemektir.
İyi Ağız Hijyeni
Dişler, diş etleri sağlıklı olsalar da günlük olarak uygun bir ağız hijyeni sağlanmak zorundadır. Aksi halde enfeksiyon rahatlıkla ortaya çıkabilecektir.
Doğru ağız bakımı günde iki sefer diş fırçalamak ve günde bir kere diş ipi kullanarak olmaktadır. Şayet dişler ortasındaki uzaklık kâfi ise arayüz fırçaları diş ipi yerine kullanılabilir. Yumuşak kürdanlar ise gün içerisinde çantada, ofiste bulundurularak dişlerin ortalarının pak tutulması için tercih edilebilir. Artriti olan hastalar ya da el uyumu kâfi olmayan bireylerin elektrikli diş fırçaları kullanmaları da önerilebilir. Lakin tüm bu teklifler bireylerin kendileri tarafından değil bir uzman tarafından belirlenmesi, takip edilmesi gerekmektedir. Bu noktada periodontoloji uzmanı (diş eti doktoru) değerli bir misyon almaktadır. Bireylerin ağız, diş durumuna nazaran (köprü protezi, kuron, hareketli protez, implant üstü protez, implant üstü hibrit protez vs) diş eti uzmanı, hangi tip eserler ile ağız bakımının yapılması gerektiği konusunda bireylere gerekli teklifleri yaparak denetim randevuları ile takip edip eder. Böylelikle yanlışlar varlığında teklifleri değiştirebilir, bireye uygun bakım halini belirleyebilir.
Periodontitis, kronik, uzun devirli, enflamatuar bir hastalıktır ve ağız hijyeni sağlanmadığı sürece tedavi edilse dahi tekrar ortaya çıkmaktadır.
Diş Yüzeyi Paklığı ve Kök Yüzeyi Düzleştirmesi
Periodontal sıhhati (diş eti sağlığı) tekrar kazanabilmek için plak ve diş taşının öncelikle ortadan kaldırılması çok kıymetlidir. Diş eti uzmanı, öncelikle diş yüzeyi paklığı ve kök yüzeyi düzleştirmesi (küretaj) süreçleri ile diş etinin üzerindeki ve bilhassa altındaki plak, diş taşı, nekrotik sement dokusunu uzaklaştırır. Bu süreçleri etap basamak çeşitli ultrasonik aletler, el aletleri ile yerine getirir. Kök yüzeyi düzleştirmesi, kök yüzeyindeki pürüzlü, girintili çıkıntılı alanların ortadan kaldırılarak diş etinin kök yüzeyine tutunması için ortam hazırlanması süreçleridir. Zira, girintili çıkıntılı alanlar, besin birikimi, bakterilerin tutunması için ülkü alanlardır ve bu durum diş eti hastalığı riskini artırır.
Bu süreçler 1 seans ile 6 seans ortasında değişiklik göstermektedir.
Diş yüzeyi paklığı süreci, ne kadar plak, diş taşı oluştuğuna nazaran bireyden bireye nazaran değişen müddetlerde yapılır. Yılda iki kez doktora görünmek, bu birikimin saptanması için gerekmektedir.
İlaç Tedavisi
Diş eti uzmanının önerisi halinde çeşitli ilaçlar, diş eti tedavisi sırasında kullanılabilmektedir. Lakin bu ilaçlar, tedavi etmek için değil tedaviyi desteklemek, tedaviye yer hazırlamak üzere maksatlarla önerilebilmektedir.
Antimikrobiyal Ağız Gargaraları: Bu gargaralar, ekseriyetle diş eti tedavisi sonunda ya da diş eti cerrahileri sonrasında bakteri birikimini denetim altında tutmak için reçete edilirler. Tabibin teklifine uygun bir biçimde kullanılmalıdır.
Antiseptik Çipler: Klorheksidin içerikli jelatin çiplerdir. Periodontal cep içerisine paklık, küretaj süreçlerini takiben uygulanarak vakte yayılan bir halde klorheksidin salınımı sağlanır. Bakteri birikimini engellemek ve periodontal cep boyutlarının azalmasına takviye olması gayeli kullanılırlar.
Antibiyotik içerikli Jel: Bir antibiyotik olan doksisiklin içerir. Periodontal cebin azaltılması ve bakteri birikiminin engellenmesi için kullanılır. Paklık ve kök yüzeyi düzleştirmesi süreçleri sonrasında kullanılmaya başlanır ve yavaş salınımlı bir ilaç uygulamasıdır.
Oral Antibiyotikler: Ağız yoluyla kullanılan, tablet ya da kapsül formundaki antibiyotiklerdir. Kısa devir kullanılırlar ve akut ya da birtakım lokal periodontal enfeksiyon varlığında diş eti uzmanının denetiminde kullanılırlar.
İleri Düzey Periodontitis
İleri seviye periodontitis tedavisi daha uzun ve ekstra farklı süreçler gerektiren bir durumdur. Kemik ve diş etinde daha fazla doku kaybı meydana geldiği için ağzın var olan durumunun korunması ya da mümkünse daha yeterli bir duruma getirilmesi için çeşitli operasyonlar planlanabilmektedir. Güzel bir ağız hijyeni sağlanmaz ve cerrahi olmayan periodontal tedavi kâfi güzelleşmeyi sağlamaz ise cerrahi süreçlere başvurulur. Bu cerrahi süreçler şu biçimde olabilmektedir;
Flap Operasyonu: Diş eti uzmanı, diş yüzeyi paklığı ve kök yüzeyi düzleştirmesi süreçleri ile kâfi güzelleşme olmayan durumlarda flap operasyonunu tercih edebilmektedir. Flap operasyonunda diş etleri açılarak kök yüzeylerine direk bir ulaşım sağlanır. Böylelikle, ultrasonik aletler ve el aletleri ile ulaşılamayan alanlardaki taşlar uzaklaştırılır, kök yüzeyleri düzleştirilir ve granülasyon dokuları temizlenir. Süreci takiben diş etleri tekrar dikilerek operasyon tamamlanır. Bu süreç sonrası diş etlerinin güzelleşmesi ve dişleri daha sıkı bir formda tutması beklenir. Kimi durumlarda flap operasyonu sırasında kemik greftleri, kemik oluşumunu stimüle eden çeşitli casuslar kullanılabilir. Bu uygulamalar, kemik kaybı olan bölgelerde yeni kemik oluşumunun mümkün olabileceği alanlarda yapılır. Maalesef her kemik kaybı olan bölgede bu uygulamalar işe yarayamamaktadır.
Kemik ve Diş Eti Greftleri: Bu süreçler, kemik rejenerasyonu ve kaybedilen diş eti dokusunun tekrar kazanılması maksadıyla uygulanmaktadırlar. Bireyin kendi kemik dokusu, çeşitli doğal kemik dokuları ya da sentetik kemik dokuları kaybedilen kemik bölgesine uygulanır. Bu süreç için kemik kaybedilen alanın yeni kemik oluşumu için gerekli kaideleri sağlaması değerlidir.
Yönlendirilmiş Doku Rejenerasyonu (YDR), kâfi kemik ve diş eti dokusu bulunmayan bölgelerde bariyer misyonu gören membranlar kullanılarak yeni kemik ve diş eti dokusunun oluşmasını sağlayan bir cerrahi süreçler bütünüdür.
Bazı yumuşak doku eksikliklerinde diş eti uzmanı, yumuşak doku greftini uygun görebilir. Bu süreçlerde ağzın bir bölgesinden alınan yumuşak doku ya da hazır bulunan sentetik yapıdaki gereç, yetersiz olan bölgeye transfer edilir.
Bu süreçlerin başarısı, hastalığın ilerlediği düzey, bireyin ağız hijyenini müdafaadaki başarısı, sigara kullanımı, sistemik hastalıklar üzere faktörlere bağlıdır.