Sosyal Marifetlerin Gelişiminde Oyunun Önemi
Sosyal marifetler, bireyin toplumsal sorumluluklarını yerine getirmek gayesiyle sergilediği davranışlardan oluşur. Bunlar öğrenilmiş davranışlardır. Çocuklar çeşitli nedenler ötürü toplumsal maharetleri kazanamamakta ya da var olan maharetlerini gereğince sergileyememektedirler. Genelde akranlarına nazaran toplumsal marifetlerde yetersiz olan çocuklar; dikkati toplama, sürdürme, çok hareketlilik, ataklık, etrafındaki uyaranları ayırtedememe, jest, mimik, yüz sözleri üzere iletişimsel ipuçlarını okuyamama ve bağlantı maharetlerinin sonluluğu üzere meselelerden ötürü toplumsal alakalarda, okul ömürlerinde, akademik çalışmalarda ve duygusal-davranışsal alanlarda çeşitli sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu çocuklarda gözlenen pek çok toplumsal maharet yetersizliği ( kurallara uymama, sırasını beklememe, dinlememe, aktifliği bitirememe, dikkatini bir noktaya toparlayamama, yönergelere uymama vb. ) öğretmenler ve etraftaki öbür bireyler tarafından sorun davranış olarak algılanmaktadır.
Çocukların hayat kalitesini arttırabilmek için, eğitimde “sosyal maharet öğretimi” programlarının yer alması gerekmektedir. Bu hünerlerin öğretilmesi;
- Akademik marifetleri öğrenmeyi kolaylaştırır.
– bağımsız çalışma, yönergeler uyma, boş vakti kullanma vb.
- Sosyal kabul seviyesini arttıracak arkadaş/ öğretmen bağlantılarını geliştirir.
- Sosyal ahenk davranışlarını arttırır.
– paylaşma, sorumluluklarını yerine getirme, kurallara uyma vb.
• Kendini denetim etme hünerlerini geliştirir.
– Öfke/kızgınlığını denetim etme, dürtü denetimi, kurallara uyma, vakit idaresi, sorun çözme, tenkitleri kabul etme, hisleri söz etme üzere.
Sosyal Hünerlerin Gelişiminde Oyunun Önemi
Oyun çoçuğun hayattaki en değerli işidir. Oyun yoluyla hayatta kalma hünerlerini öğrenir. İçinde doğduğu karmaşık dünyaya ilişkin bir tertip arar ve bulur. Oyun yoluyla vücudunu denetim etmeyi öğrenir. Oyun yoluyla etrafındaki somut dünyayı araştırır ve keşfeder. Buna ait bilgiler toplar ve düşünmeyi öğrenir. Duygusal problemlerini dışa vurur, ilkel hislerini denetim etmeyi öğrenir. Beşerlerle daha sağlıklı ve hassas bir bağ kurmayı öğrenir. Oyun yoluyla toplumsal bir varlık olmayı ve toplum içinde yer almayı öğrenir. Kendini âlâ hissetmesini sağlar ve ömrü dolu dolu yaşayabilmesi için gerekli marifetleri kazanmasına yardımcı olur. İnsan davranışlarının refleksiv olanlar dışında tamamı öğrenilmiş davranışlardır. Çocuklar akranlarını ve yetişkinleri gözleyerek ya da davranışlarını taklit ederek kendı davranışlarını biçimlendirirler. Oyun, geniş öğrenme ortamı sunan etkinlikler bütünüdür. Oyun, faal öğrenmeyi ve toplumsal marifetlerin gelişimini sağlar. Oyunda içten gelen bir motivasyon vardır ve oyun bir süreçtir. Hareket sonunda elde edilecek sonuçlar değil hareketin kendisi kıymetlidir.
Oyun haz verir. Oyun oynamayı ve oyunu çocuk kendisi seçer. Hayali oyunlar oynar, oyun sırasında çocuk kendi kendini yönetir. Oyun, oyunu oynayanların sözel, zihinsel ya da fizikî olarak etkin katılmalarını gerçekleştirir. Oyun çocuk için yetişkinlerin dünyasını keşfetmeye imkan tanır ve özgürlük ve ruhsal gereksinimlerini karşılama olacağı sağlar. Bireyler toplumun kendisinden beklediği davranışları oyun yoluyla öğrenme fırsatı yakalar. Topluma ahenk süreçlerindeki birinci adım oyun sayesinde atılır. Çocuk oyun içinde manaya, araştırma, keşfetme ve gerçekleştirme fırsatı yakalamış olur.
Sosyal İrtibat Arttıran Yöntemler
Direk Öğretim Yolu (Direct Instructıon)
Sosyal marifetler küçük basamaklar bölünür ve öğretilir. O vakit formül genelleme yapılabilmesi için daha imkanlı hale gelir. Rol canlandırmaları, oyunlar ve kuklalar öğretimin yapılabilmesi için yardımcı olabilecek çok sayıdaki araçtan yalnızca bazılarıdır. Doğal ortamlarda uygulamak daha uygun olabilir.
Sosyal Oyunlar (Social Studies)
Bu hikayeler kolay çizimlerden, fotoğraflardan da oluşabilir. Bunu yaparken şunları gözönünde bulundurmak gerekir:
Hedeflenen nedir? Nasıl başarılır?
Akran Eğitimi ( Peer-Initiated Strategies)
Anlayışlı akranlarla düzenlenmiş ortamlar çocukların toplumsal maharetlerini kullanmaları ve geliştirmeleri için güzel bir ortam oluşturabilir. Böylelikle istenilen uygun davranışı yerine getirme sıklığı artabilir.
Yapılan araştırmalarda, toplumsal bütünleşmenin sağlandığı ortamlarda çocukların hem toplumsal hem de sözel etkileşimlerinde artmış gözlendiği ve çocukların akranları ile oynadıkları oyunlarda daha yüksek bir düzey sergilediği gözlenmiştir. Lisan gelişiminde sorunlar yaşatan çocukların birçok toplumsal marifetlerde de sorun yaşamaktadır. Kreş ve anaokulu çağındaki çocuklar, okula gitmese dahi, yaşına uygun toplumsal marifetlere sahip olmalıdır. Örneğin; bekleme, sıra alma, paylaşma, karşılaştığı sorunları uygun halde çözme üzere. Bir çocuğun öteki çocuklarla başarılı bir münasebet ve bağlantı kurması için toplumsal maharetlere muhtaçlığı vardır. Bunlar arkadaş edinmek ve bunu sürdürebilmek için değerlidir. Toplumsal hünerlerinde sorun olan çocuklar sorun davranışlar sergileyecek ve bunun sonucunda yalnız kalacaklar ve ahenk sorunları yaşayacaklardır.
Bu alanlarda sorun yaşayan bir çocuğunuz varsa en kısa müddette bir konuşma terapistinden yardım almanız ve çocuğunuzun dayanak almasını sağlamanız yararlı olacaktır. Erken yaşta başlanan terapi, daha kısa müddette daha fazla muvaffakiyet getirir.
En değerlisi de teknolojik aletleri sonlandırıp, çocuğunuzla bol bol oyun oynayın. En hoş öğrenme, en keyifli ortamda gerçekleşir.