Kendini Gerçekleştirme: Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi

İhtiyaç, bireyin yaşamını sağlamaya çalıştığı her noktada varlığını sürdüren gereklilik olarak dile gelir. İnsanın ihtiyaçlarını karşılaması belli düzen ile devam ederken her adım birbirini destekleyici ilerler ki insan gereksinimlerini tamamlayabileceği üzere hayata tutunmayı başarabilir. Hiyerarşik düzenin ihtiyaçlar dahilinide kapsadığını Maslow ile görüyoruz, her basamak bir sonrakini destekleyen ve seviyelerin ilerlemesi adımlara bağlı olan bir piramitten söz ediyoruz. Maslow hiyerarşi piramiti beş basamaktan oluşur, her basamak bir sonraki basamağın tamamlayıcısı olarak devam eder. Hiyerarşi basamakları önceki seviyede yaşanan eksiklik vb. durumlarda bireyin diğer adıma geçmesini engellemektedir (Şeker, 2014). Bu bağlamda birey kendisini fark etme ve gerçekleştirme potansiyeline erişebilmek için mutlaka basamakları tamamlamış olup yetkinliğe ulaşıyor olmalıdır diyebiliriz. Eğer birey kendisini tanımlayabiliyor ve son adıma ulaşabilmiş ise motivasyon sürecinde de başarılı olabilir çünkü kişi doyum noktasına yani istekleri doğrultusunda davranmayı biliyor ve bunun farkında olması ile kendini gerçekleştirme potansiyeline varmış diyebilir. Asıl olan bireydir söylemini esas alan hümanist psikolojiye baktığımızda da bireyi değerli ve iyi olarak kabul eden bir anlayış olarak görüyoruz. Maslow bir hümanist psikolog idi, ihtiyaçlar piramidi de insanın gerek fizyolojik gerek ise sosyolojik açıdan gereksinimlerini içeriyor çünkü hümanizme göre insanın temel güdüsü kendini gerçekleştirme ihtiyacından süre geliyor. Hümanistik düşünce kişinin kendini gerçekleştirme basamağına erişmiş olmasını ilgi ve yetenekleriyle bağlantılı olduğuna inanır (Tekke, 2019). Buna istinaden bireyin kendisinin üzerinde olan farkındalığı kendini gerçekleştirme potansiyeli ve bu basamaktan sonra ise kendini aşmışlık kavramı ile tanışabilmesi bilinçli olarak kendisini bilmesinden ötürü olabilir. Maslow’a göre kişinin tam anlamıyla insan olma tanımına erişmesi için kimliğinin mutlak farkında olması gerekmektedir (Tekke, 2019). Bireyin kendini içsel standartları ile karşılaştırıp değerlendiriyor oluşu farkındalık düzeyinin geliştiğinin en güzel göstergesi olabilir, kişi öz eleştiri ve değerlendirmeyi kendi üzerinde mümkün kılmalıdır ve buna dayanarak kendini gerçekleştirme serüvenini tamamlayabilir. Motivasyon, bireyin kendi istekleri üzerine davranışlar sergilemesini sağlayan bir süreç olarak görülebilir. Arzu ve istekleri tamamlama ve bunları bilmek kişinin kendini gerçekleştirme basamağından geliyor, yani Maslow’un hiyerarşisi adım adım insanın kendini tamamlamasından fizyolojik ihtiyaçların yanı sıra psikolojik gereksinimleri de içinde barındıran bu piramit bireyin her ihtiyacının birbiri ile bağlantılı olarak kendisini tamamlaması üzerine devam ediyor. Özetle, kişi yaşamsal ihtiyaçlarına eriştikten sonra öteki ile bağlar kurarak güvenlik ve sevgi ihtiyaçlarını tatmin eder sonrasında kişi kendisine odaklanır ve bir farkındalık düzeyini oluşturduktan sonra kendini gerçekleştirme basamağı ile piramidin sonuna ulaşmış olur. Buna dayanarak, motivasyon bu tamamlama sürecinden sonra olağan duruma gelen bir etki süreci olmaktadır diyebiliriz.